چکیده:
صحیفه سجادیه،یکی از آثار امامت بوده و به عنوان»اخت القرآن«مشهور است، این کتاب گران قدرـ که از امام سجاد(ع)به یادگار مانده است ـ سرشار از نکات ارزشمند و پرباری و درحقیقت راهنمای انسان ساز است.این کتاب به قرآن کریم که منشاء و اساس دین مبین اسلام است،توجه و دقت خاصی داشته،تا آن جا که دعای چهل و دوم خود را به این امر اختصاص داده و در آن اوصاف متعددی را برای قرآن برمی شمارد،اوصافی که در خود قرآن کریم نیز،به آن ها اشاره شده است.با توجه و بررسی اوصاف ذکر شده می توان آن ها را در چند دسته عمده طبقه بندی کرد:اوصافی که به بعد مبدئی و سرچشمه ای قرآن کریم توجه دارد و به این می پردازد که قرآن کریم از کجا و به چه طریق به رسول گرامی اسلام(ص)نازل شده و از طریق ایشان به انسان ها ابلاغ گردیده است،اوصاف ساختاری که به نوع و چگونگی آیات و سوره ها توجه دارد و این که آیات و سور نازله به چه نحو بیان کننده احکام و موازین الهی می باشند و در نهایت اوصافی که به بعد هدایتی انسان اشاره دارند، بعدی که هدف اصلی قرآن بوده است،البته بیشتر اوصاف ذکر شده در این دسته جای دارند که آن ها نیز به دسته هایی قابل تقسیم هستند.
خلاصه ماشینی:
"الف ـ اوصاف مبدئی برخی از اوصافی که امام سجاد(ع)برای قرآن برمی شمارد اشاره به مبدء و سرچشمه قرآن دارد که این کتاب آسمانی چگونه و از نزد چه کسی بر رسول خدا(ص)نازل شده است.
2. الهی بودن:قرآن از جانب خداوند متعال است؛»…و جعلنا ممن یعترف بانه من عندک…«،در توصیف دیگری از قرآن مجید می توان گفت:این قرآن از سوی پروردگار نازل شده است،همان طور که در این آیه به آن اشاره شده است:»تنزیل من رب العالمین« (واقعه،56/80)،خدایی که مالک و مربی تمام جهانیان است این قرآن را برای تربیت انسان ها بر قلب پاک پیامبرش نازل کرده است،و همان گونه که در جهان تکوین مالک و مربی او است،در جهان تشریع نیز،هر چه هست از ناحیه او می باشد.
گواه برکتب آسمانی پیشین:قرآنی که از جانب خداوند در قالب وحی بر رسول خدا(ص)نازل شده،گواه بر کتب پیشین الهی است که به این وصف در فراز اول دعا اشاره شده است:…»و جعلته مهیمنا علی کل کتاب…« قرآن کریم خود به این وصف اشاره دارد:»و أنزلنا إلیک الکتاب بالحق مصدقا لما بین یدیه من الکتاب و مهیمنا علیه«(مائده،5/48)؛ و ما این کتاب[قرآن] را به حق سوی تو فرستادیم،در حالی که تصدیق کننده کتاب های پیشین و گواه بر آن هااست.
اوصاف هدایتی ثانویه برخی از اوصافی که امام سجاد(ع)در این دعا به آن اشاره دارند از جمله اوصاف هدایتی قرآن است،ولی این اوصاف به دنباله اوصاف قبلی محقق می گردند،انسان در ابتدا باید به سوی کتابی که سراسر نور است و حبل الله متین رو آورد و با تمسک به این ریسمان محکم و در سایه این نور الهی خود را از چاه تاریک جهل و گمراهی بیرون کشد تا سایر اوصاف تحقق یابند و قرآن برای او شفاء،میزان،برهان و فرقان و…گردد."