خلاصه ماشینی:
"نگاهی به کتاب صورهالارض ابن حوقل تهماسب طالبی سفرنامهء ابن حوقل(ایران در«صورة الارض») نوشته:ابن حوقل ترجمه و تصحیح:دکتر جعفر شعار ناشر:تهران،انتشارات بنیاد فرهنگ ایران،1345 مقدمه: آگاهی از اوضاع و احوال شهرها و آبادیهای گذشته و تاریخ شهرهایی که سالیان دراز در مقابل تندباد حوادث مقاومت کردهاند و اکنون نیز پایدار هستند،موضوع دانشی را تشکیل میدهد که جغرافیای تاریخی( Historical eoraphy )نامیده میشود.
6 متن کتاب: کتاب صورة الارض که بخش مربوط به ایران آن در این نوشته کوتاه مورد بررسی قرار گرفته،توسط دکتر جعفر شعار به فارسی ترجمه شده7و شامل سیزده فصل با عناوین زیر است: دریای فارس،مداین،خوزستان،فارس،کرمان،ارمینیه و آذربایجان و اران،جبال،دیلم و طبرستان،دریای خزر،بیابان خراسان و فارس،سیستان،خراسان و ماوراءالنهر.
». 16 10-درباره علل نابودی برخی شهرها و مناطق به مناسبت سخن گفته است:«شهر قدیم سیستان در زمان باستان رام شهرستان بود که میان کرمان و سیستان قرار داشت و بناها و برخی از خانههای آن تا این زمان برپاست و گویند رود سیستان در آنجا جریان داشته است و نقشه عراق،از ابن حوقل،کتاب صورة الارض، قرن چهارم هـ.
28» 17-ابن حوقل در رابطه با وزن،کیل و واحد پول هر منطقه نیز مطالبی بیان میکند که به ذکر چند نمونه اکتفا میشود: «واحد پول مردم ری درهم و دینار است29».
همچنین در مورد مردمی که در اطراف کوههای سرزمین جبال زندگی میکردهاند،مینویسد: «کوههای خرمیه نیز بلند هستند و فرقه خرمیه که بابک از ایشان بود در آنجا میباشند و در قریههای ایشان مساجدی است و قرآن میخوانند و با این همه برخی ادعا دارند که ایشان در باطن به مذهب اباحه قائلاند."