چکیده:
بالاترین ویژگی در اسلوب فقه جعفری، خصیصه ولایت باوری و امامت محوری است. این ویژگی به فقه شیعی قوامی خاص و دوامی همراه با پویایی و کارایی بخشیده است تا بر اساس قرآن و عترت، به دور از انحراف و انحطاط و جمود و التقاط مسیر تاریخ را در نوردد و درخششی به بلندای تاریخ بعثت در قدمت، و عدالت علوی در هدایت بشریت و تداومی به درازای زمان غیبت تا ظهور عصر مهدویت داشته باشد. این ویژگی در فقه شیعی کاملا منبعث از اندیشه سیاسی شیعه در اعتقاد به امامت و رهبری انسان کامل است و این همان مفهوم ولایت در عرصه نظری است که آثارش در پایبندی به پیروی و اقتدای عملی به ائمه معصوم آشکار میگردد.اندیشه کمالگرای شیعی از ابتدا بر این باور شکل گرفت که لازمه قانون کامل و آیین وحی، حضور و حراست و حمایت انسان کامل است، تا به دور از آمال نفسانی و هواهای شیطانی، حقیقت وحی را از بطن آیات بر مبنای طهارت و عصمت خویش بیرون کشد به کنکاش بپردازد و با رسوخ واقعی برخاسته از «و ما یعلم تأویله الا الله و الراسخون فی العلم» حقایق دین را به مردم عرضه بدارد. در این نوشتار جایگاه ولایت در مبانی اندیشه جعفری و ساختار فقه برخاسته از آن و نیز تأثیر ولایت در ساماندهی قانونگذاری مورد بررسی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"آیة الله جوادی آملی در این زمینه میفرماید «انسان از کسی اطاعت میکند که فیض هستی خود را از او دریافت کرده باشد، و افراد عادی نه به انسان هستی بخشیدهاند و نه در بقا و دوام هستی او مؤثرند؛ بنابراین رأی هیچ کس برای دیگران لازمالاتباع نیست؛ [پس] عدم لزوم اتباع افراد از یکدیگر اصل اولی در ولایت افراد نسبت به یکدیگر است ...
امام خمینی(ره) در باب این طرح سیاسی میگویند امام صادق پایه یک قانونگذاری محکمی را برای امت اسلامی و مذهب شیعه بنیان نهاد و اساس قویم این نظام به دست ایشان شکل گرفت به گونهای که اگر طرح سیاسی امام صادق و تأسیسی که این امام در جامعه شیعی نهاد، توسط فقیهان و متفکران اسلامی به مردم ابلاغ گردد، به ویژه به جوامع علمی و صاحبان اندیشه مترقی، این امر موجبات بیداری امت اسلامی و التفات آنان را به این طرح فراهم میسازد (الموسوی الخمینی، بیتا، ج 2، ص 482).
فضل ابن شاذان در یک حدیث طولانی و در روایتی مستند از ابی الحسن الرضا در آموزش فلسفه امامت و ولایت و جایگاه آن در زندگی بشر و قانونگذاری از قول امام میگوید که ایشان فرمود اگر از شما سؤال کردند که چرا خداوند اولیالامر را قرار داد و به مردمان امر به اطاعت ایشان نمود، علل مختلف و وجوه مستدلی وجود دارد."