چکیده:
واژههای «رفاه» و «تأمین» بخصوص با صفت «اجتماعی» واژههایی هستند مولود تحولات
مدرن و بهخاطر همین ویژگی، پیچیدگیهای مناسبات اجتماعی مدرن در تفسیر و تأویل آنها
راه جسته است. از این رو، ارائة تعریفی دقیق و روشن از آنها که مورد اجماع
کارشناسان باشد، چندان امکانپذیر نیست، اما بهرغم آن میتوان با بررسی فرایند
شکلگیری این واژهها و نیز چگونگی کارکرد و حیطة کنش آنها به طرحی کلی از این
مفاهیم دست یافت.
«رفاه اجتماعی» تعبیری است که بیشتر به یک وضعیت چندجانبهـ اقتصادی، اجتماعی و
سیاسی معطوف است و حفظ شأن انسانها و مسئولیتپذیری جامعه در قبال آن و ارتقای
توانمندی کلیت جامعه در عرصههای فردی و جمعی از اهداف اساسی آن است.
سیاست اجتماعی، گرچه از جنبههای مختلف با رفاه اجتماعی همسوست؛ بهنوعی که گاه
مترادف یکدیگر بهکار میروند، اما از نظر نوع رویکرد به مسئله و نیز نحوة کارکرد،
با رفاه اجتماعی مرزبندی دارد. سیاست اجتماعی از یکسو معطوف به تدبیر و اجراست و
بهنوعی ابزار پیوند برنامههای مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی محسوب میشود و از
سوی دیگر بهعنوان پوششی عام برای برنامههای مختلف دولت در عرصههای سیاستگذاری
گوناگون بهشمار میرود.
تأمین اجتماعی و حمایت اجتماعی، زیرمجموعهای از رفاه اجتماعی و ابزاری در سیاست
اجتماعی محسوب میشود. اختلاف مهم بین تأمین اجتماعی و حمایت اجتماعی در نحوة تأمین
منابع مالی آنها و نیز منطق توزیع آن منابع است. از لحاظ مفهومی و کارکردی، تأمین و
حمایت اجتماعی در مقابل مفاهیم چندبعدی رفاه اجتماعی و سیاست اجتماعی عمدتا بعد
قویتری دارند.
خلاصه ماشینی:
"ـ در کتاب دایرهالمعارف بریتانیکا (Encyclopedia britanica inc, 1994) نیز مهمترین موضوعات مربوط به رفاه اجتماعی، در قالب فقر، ناتوانی و بیماری برشمرده شده و در ذیل عنوان «رفاه اجتماعی»، موضوعات مددکاری اجتماعی (Social work) و تأمین اجتماعی و کمکهای اجتماعی (Social assistance) مورد بررسی قرار گرفته است و البته تعریف واضحی از آن ارائه نشده است.
رابطة این چهار موضوع را در قالب شکل شماتیک ذیل میتوان تصویر کرد[M1]: جدول مقایسهای مهمترین ویژگیهای حمایت اجتماعی، تأمین اجتماعی، رفاه اجتماعی و سیاست اجتماعی شرح حمایت اجتماعی تأمین اجتماعی رفاه اجتماعی سیاست اجتماعی حیطه مفهومی - دستگیری از ناتوانان - معطوف به اجرا توزیع زمانی و فردی درآمد و یاری در هنگام گسست - معطوف به وضعیت پیشگیری، توانمندسازی، اخلاق اجتماعی - معطوف به وضعیت تنظیم سازوکارهای اجتماعی در جهت توسعه - معطوف به اجرا (وضعیت) گستره عملیاتی نیازمندان و آسیب دیدگان اجتماعی نیروی فعال عموم عموم رویکرد عملیاتی منفعل فعال فعال اثرگذار فعال اثر گذار رویکرد سیاسی اجرایی اجرایی نظری نظری - اجرایی تأمین مالی مسؤولیت فردی و اجتماعی مشارکت مسؤولیت و مشارکت مسؤولیت و مشارکت وجه غالب اجتماعی اقتصادی اجتماعی، اقتصادی، سیاسی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی نگرش مالی عدم نگرش مالی، تعادل در نتیجه تعادل مالی (محاسبات اقتصادی) ناظر به نتیجه و فرصت، تعادل مالی در اولویت دوم ناظر به تخصیص منابع (مناسبات مالی در اولویت نخست) تاریخجه (به معنای اخص) 1601 (قانون فقرا) 1932 (نیودیل) 1945 (نظام بوریچی) - یک نقطه ضعف گستره نا مشخص و محدودیت در شناسایی جامعه هدف گستره عملیاتی محدود گستردگی مفهوم گستردگی مفهوم در جدول مقایسهای مربوط به مهمترین ویژگیهای این چهار مفهوم تلاش شده است بهصورت ایجاز، موارد افتراق و اشتراک آنها تبیین گردد."