چکیده:
در این مقاله، بررسی عوامل موءثر بر ترجیحات ارزشی دانشآموزان دبیرستانی شهر تهران
موردنظر است. در وهله نخست، شناخت ارزشهای مورد اقبال جمعیت بررسی میشود و در
وهله دوم، تبیین عوامل موءثر بر این ارزشها. ارزشها را به پیروی از طبقهبندی آلپورت، به شش
دسته تقسیم کردیم (ارزشهای اقتصادی، اجتماعی، علمی، سیاسی، زیباشناختی و مذهبی) و
متغیرهای مستقل ما نیز شامل این موارد بودند: پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی، ارزشهای پدر و
مادر (خانواده)، رسانهها، معلم، خوشبین بودن دانشآموز، موافقت با رعایت هنجارهای
اجتماعی و میزان مذهبی بودن دانشآموز. چارچوب نظری از نظریه مادی ـ فرامادی
اینگلهارت اخذ شده که بر دو فرضیه کمیابی و اجتماعیشدن، بنا شده است. نتایج بهدست
آمده نشان دادند که پدر و مادر (خانواده) بیشترین سهم را در شکلگیری ارزشهای دانشآموز
داشتهاند. در متن گزارش، به تفصیل با ارائه تحلیل مسیر عوامل، تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم
هر کدام از متغیرها آورده شده است.
خلاصه ماشینی:
"چالشهای مابین ارزشهای سنتی و مدرن، و همچنین ورود فناوری و فرهنگ نهفته در بطن آن بهعلاوه تحولات عمیق و گسترده سیاسی و اقتصادی و پیدایی طبقه متوسط پرشمار شهری ـ روستایی، افزایش بیسابقه مصرف کالاهای جدید، تحولات ساختاری در ترکیب جمعیتی و بالا رفتن نسبت جمعیت جوان کشور، تحولات اساسی در مرجعیت فرهنگی جامعه از طریق گسترش شبکه گستردهای از مدارس و دانشگاهها، اشاعه وسایل و امکانات جدید ارتباطی با افزون شدن فعالیت شبکههای ویدیویی و تلویزیونی ماهوارهای، گسترش اینترنت در سالهای اخیر و ورود به زندگی عادی شهروندان، همگی بهصورت عاملی درآمدهاند که موجب شدهاند تغییرات ارزشی در جامعه ایران باشدت و حدت بیشتری نمایان شود و جامعه ما را در وضعیت در حال گذاری قرار داده است که لاجرم دگرگونیهای اجتماعی و تحولات فرهنگی را با نوسانهای بیشتری نسبت به کشورهای دیگر به ثبت برسانند.
یعنی در مورد دانشآموزان تهرانی آیا در نقاط مختلف شهر تهران ارزشهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، مذهبی، زیباشناختی و علمی تفاوت میکند و بهطورکلی کدام دسته از ارزشها برای دانشآموزان اولویت بالاتری دارد؟ شناخت بعضی ارزشها و هنجارهای خاص در میان دانشآموزان مانند میزان مذهبی بودن دانشآموزان، میزان خوشبین بودن و میزان رعایت هنجارهای اجتماعی از قبیل میزان موافق بودن یا نبودن با پرداخت کرایه وسایل نقلیه عمومی، موافق بودن یا نبودن با پرداخت مالیات، روابط آزادانه دختر و پسر و...
لاجرم برای افراد مرفهتر، ارزشهای زیباییشناختی باید از اهمیت والایی برخوردار باشد، اما معادله رگرسیون نشان میدهد که پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی تأثیری بر ارزش زیباشناختی دانشآموز ندارد و همچنان خانواده (پدر بهطور مستقیم و مادر بهطور غیرمستقیم) مهمترین منبع الهامبخش برای ارزشهای زیباشناختی دانشآموز بهشمار میآیند و میتوان فرضیه مذکور را رد کرد."