چکیده:
مقاله مذکور بخشی از کتاب هنر و معماری اسلامی، جلد اول نوشته ریچارد
اتینگهاوزن و الگ گرابر است که با امعان نظر به جدیدترین منابع موجود نوشته شده
است. این مقاله به منظور بررسی هنر ایران از معماری و نقاشی گرفته تا هنرهای دستی
(سفالگری، فلزکاری، شیشهگری، تذهیب و...)، به چند منبع و منشأ هنر ایران در صدر
اسلام توجه کرده است: دوره قبل از اسلام ایران یا فرهنگ آریایی، دوره اسلامی، یا
فرهنگ سامی و آمیزهای از این دو فرهنگ که جوهره هنر ایران اسلامی را شکل داده
است. نویسنده تمام وجوه و جنبههای هنر ایران را (از منظر اندیشه و تمدن اسلامی) و نیز
میزان همگامی و همکناری آن را در هنر سترگ اسلامی نشان داده است.
خلاصه ماشینی:
"این نوع طرح که از شکلبندی انتزاعی تشکیل میشد و شکلبندی آن بیشتر شبیه S بود، گرچه از خصوصیات سبک سفالگری سامرا به حساب میآمد، ولی در زمان مورد اشاره، بر روی سفالینههای سمرقند نیز ظاهر شده است.
بالاخره گفتنی است که برای قطعات شناخته شده ایران تاریخی عرضه نشده، جز اینکه بعضی از اشیا مزبور در سامرا نیز بهدست آمده است و از این رو آنها را به سده سوم/نهم یا کمی پس از آن میتوان نسبت داد.
درباره آخرین مجموعه از ظروف فلزی سنت ساسانی (چندین ظرف با نقوش حیوانی، بهویژه نوعی تشت) نمیتوان تاریخی دقیق قائل شد، اما تردیدی نیست که آنها رابطه بین مجموعهای از ظروف پیش از اسلام و صدر اسلام از یکسو، و ظروف دوره سلجوقی سده ششم/دوازدهم و اوائل سده هفتم/سیزدهم از سوی دیگر را نشان میدهند؛ احتمال میرود این ظروف، ظروف همشکل و اشیایی را که در مصر عصر فاطمی تولید شده الهام بخشیدهاند.
58 طرح چرخهای پرندگان منقوشی که بر روی یک بشقاب دیگر محاط بر یک ماهی شده (و تولید آنها از روزگار پیش از تاریخ در خاور نزدیک رواج داشته) میرساند که این اشیا به منظور استفاده طبقات فرودست جامعه با مواد سادهتری تولید میشده و مفهوم نقوش کهن آن (گرچه بهدست فراموشی سپرده شده بود)، ولی پیوسته ادامه یافته و احیا شده است.
در منسوجات سده چهارم / دهم هنوز تأثیر عمیق هنر ساسانی حس میشد ولی روشن است که نقوش نخستین منسوجات مثل همه رسانههای هنری دیگر، برای دمسازی و تطابق با ذوق و سلیقه زمانه اقتباس شده بودند."