چکیده:
در این مقاله پس از ارائه نظرات اندیشمندان اسلامی راجع به انگیزش و عوامل موثر بر عمل انسان ، بر اساس برداشتی مدیریتی از یک حدیث، حضرت علی(ع) به معرفی مدل واره ای برای نظریه انگیزشی در اسلام پرداخته است( نهج البلاغه، حکمت 237). در آن حدیث انسان ها در نوع عمل و عبادت به سه دسته« تجار» ، « بندگان» و«آزادگان» تقسیم شده اند. با ترکیب این سهتیپ، هفت نوع شخصیت بازشناسی گردید که متاثر از عوامل محیطی و درونی در زمان های گوناگون تغییر حالت می دهند.جواز تعمیم مفاد حدیث به مباحث مدیریتی، ویژگی های مدل ارائه شده،امکان سنجی رتبه بندی عوامل، سطوح کاربرد مدل و تبیین ویژگی های این مدل بر اساس مفاهیم عمده تئوری آشوب ، از جمله مباحثی هستند که به اختصار مورد بحث قرار گرفته اند .
This paper, having presented Muslim scholar's views on motivation and the agents causing human actions and relying on a passage by Imam Ali, has introduced a model for Islamic theory of motivation. The passage relied on has classified people in three groups on the basis of their form of action and worship: the merchant, the slave and the free.
The author, adding the groups to one another, has introduced seven types of responsibilities. It is viewed that these types are caused and changed by the environmental and subjective agents.
Among the matters dealt with in the paper, are the properties of the introduced model, the possibility of arranging the agents in different grades, the levels in which the model can be used and the justification of its properties based on the fundamental conceptions chaos theory.
خلاصه ماشینی:
ب : انگیزه های درون ذاتی : این نوع انگیزه ها به هفت دسته زیر تقسیم می شوند : 1 – احساس برتری خود بر دیگران 2 – انگیزش ناشی از خودخواهی و خودنمایی 3 – انگیزش ناشی از منفعت طلبی 4 – انگیزه علاقه ذاتی به مدیریت 5 – انگیزش ناشی از تخصص و تجربه 6 – انگیزش مربوط به احساس تکلیف ناشی از تعهد برین انسانی 7 – انگیزش ناشی از احساس تکلیف الهی علامه جعفری در کتاب « آفرینش و انسان» انواع لذت ها را که در نتیجه ارضای نیازهای انسان حاصل می گردد، به دو دسته طبقه بندی نموده است که عبارتند از : 1 – لذایذ و آلام جسمی (مادی) 2 – لذایذ و آلام روحی ( معنوی) لذایذ مادی شامل لذایذ مادی مستقیم مثل لذت خوردن ، آشامیدن ، پوشیدن و لذایذ مادی غیر مستقیم مثل لذت مهارت ، جلب محبت ، تسلط بر دیگران و لذت تفریح ، آرامش فکری و لذت آزادی می باشد .
و ان قوما عبدوا الله شکرا فتلک عبادة الاحرار: گروهی خداوندرا به خاطر رغبت به پاداش عبادت می کنند؛ این نوع عبادت، عبادت تجار است و گروهی از روی ترس خدا را عبادت می کنند که عبادتشان ، عبادت بندگان است وگروهی نیز به خاطر شکر و سپاس از خدا، او را عبادت می کنند که عبادت آن ها ، عبادت آزادگان است ( نهج البلاغه ، حکمت 237) بر اساس این حدیث، عامل اصلی و موتور محرکه رفتار و اطاعت پذیری انسان سه چیز است: 1 - تمایل به تشویق 2 – ترس از تنبیه 3 - شکرو سپاس( عشق و محبت ) در گونه شناسی انسان ها از نظر عوامل انگیزشی، می توان آن ها را در یک طیف سه بعدی قرار داد و بر اساس این که در چه نقطه ای از این طیف قرار می گیرند به گونه های مختلف تقسیم کرد.