چکیده:
سهروردی در یک تقسیم بندی، انسان ها را به کاملان در علم و عمل، متوسطان در علم و عمل، زاهدان پارسا، کاملان در علم اما ناقصان در عمل و در نهایت ناقصان در علم و عمل تقسیم نموده است. از زاویه دیگر، ایشان نفوس را به ساده پاک، ساده ناپاک، غیرساده کامل پاک، غیرساده کامل ناپاک، غیرساده غیرکامل پاک و نفوس غیرساده غیرکامل ناپاک تقسیم کرده و نتیجه می گیرد که سعادتمندان یا خوشبختان، همان کاملان در علم و عمل اند که به «نورالانوار» می-پیوندند. آنان سعادتمندترین آدمیان اند اما شقاوتمندترین اشقیاء، ناقصان در علم و عمل و کاملان در عمل اما ناقصان در علم اند که از شدت عذابشان به خدا پناه می برند. سایر نفوس اگرچه بنابر لطف ایزدی، عاقبت از عذاب و الم اخروی خلاصی می یابند اما سعادت و خوشی آن ها، محفوف به غواسق ظلمانی است.
Sohravardi has classified human souls in the perfect، the middle and the low in، both، knowledge and action، the pious، the perfect in knowledge but low in action and the low in both knowledge and action. Again، he has classified them in purely simple، impurely simple، purely and perfectly unsimple، perfectly but impurely unsimple، imperfectly but purely unsimple and imperfectly and impurely unsimple. Among the souls، as he says، only the perfect in both knowledge and action would attain happiness and joined the light of the lights. The highest degree of happiness can be found in this group. Those of the most degree of atrocity among the atrocious are imperfect in both knowledge and action، and the perfect in action but imperfect in action; these seek refuge in God from the intensity of retribution. As for the others، though they would finally be included by Divine favor and rescued from retribution، they would be surrounded in the darkness.
خلاصه ماشینی:
"در این پژوهش کوشش شده است تا پرسشهای زیر مورد بررسی قرار گرفته و نگرگاه شیخ شهابالدین سهروردی درباره آنها مبرهن گردد: 1- نفوس انسانی در عالم اخروی به چند دسته تقسیم میشوند؟ 2- مبنای پیدایش تعدد رتبهبندی نفوس در فلسفه سهروردی چیست؟ 3- تقسیمبندی سهروردی با سایر دستهبندیهای حکما چه تفاوتی دارد؟ 4- هر کدام از دستههای نفوس دارای چه نوع سعادت یا شقاوتی هستند؟ 5- کدام یک از اقسام شقاوت در سرای جاودان قابل تغییر است؟ تقسیم نفوس اخروی از منظر شیخ اشراق شیخ شهید هر چند کیفیت سعادت و شقاوت اخروی را در آثار متعدد فلسفی خویش مطرح نموده ولی در دو اثر ارزشمند حکمهالاشراق و یزدانشناخت، بیش از همه به دسته بندی نفوس انسانی پرداخته است.
اما تقسیم بندی وی در یزدان شناخت به این صورت است: ساده اقسام نفوس اخروی غیر ساده به طوریکه خواهیم دید از میان گروههای مذکور، نفوسی که در اکتساب معرفت و انجام عمل شایسته اهتمام تام داشتهاند، خوشبختان و سعادتمندان حقیقی محسوب میشوند که مقام آنان از ملائک مقرب نیز برتر خواهد بود آنگونه که با سایر نفوس انسانی قابل قیاس نیستند (سهروردی، 1380، ج2، 235-234؛ شهرزوری، 1385، 556).
از نظر این مقال، احتمالا مقصود شیخ از نفوس ساده و منطبق نمودن آن با اطفال و ابلهان و مقید نمودن آن به قید پاک و ناپاک، آن باشد که فقط کودکان به دلیل عدم توانایی جسمانی در انجام اعمال ناصواب، جزء دسته نفوس ساده پاک به حساب میآیند اما سهروردی حدیث نبوی را که ناظر به هر دو گروه اطفال و ابلهان بود، مصداق دسته اول ذکر نموده و برای گروه دوم هیچ مصداق مشخصی معرفی نکرده است."