چکیده:
در میان نظریههای اخلاقی اندیشمندان غربی،نظریه سودگروی جرمی بنتام از جمله نظریاتی است که با برخی گرایشها و تمایلها بشر سازگاری زیادی دارد.به نظر میرسد که وی تلاش کرده است نظریه اخلاقی خود را با اتکا به تمایلات بشری سازگار سازد.یکی از اشکالهای این نظریه این است که صرفا مبتنی بر نگاه مادی طرح شده و صاحب آن همه چیز را در ظرف دنیای مادی و این جهانی خلاصه کرده است.نظریه بنتام از سوی اندیشمندان پس از او از جهات مختلف نقد و بررسی شده است.1نگارنده نوشته حاضر با رویکردی دیگر به نظریه او نگریسته و در پی تکمیل و تصحیح معیارهای هفتگانه بنتام با تکیه بر مضامین اخلاقی قرآن و حدیث در جهت تشویق بشر به سمت ایمان به خدا و میعاد و رعایت اصول اخلاقی است.در این مقاله سعی شده است از یک سوء قوت و کمال معارف اخلاقی اسلام آشکار شود و از سویی دیگر،مشکلات و خلأهای نظریه بنتام به سبب نگاه مادی او و نادیده گرفتن جهان آخرت و زندگی ابدی انسان در جهان پس از مرگ،نمایان گردد.
خلاصه ماشینی:
"(نساء:77) همچنین برای اینکه انسان متاع ناچیز دنیا را بر نعمتهای بزرگ اخروی ترجیح ندهد، عذاب و زیانهای بزرگ اخروی را به او یادآور شده و او را از انجام اعمال و رفتار ناشایست که ممکن است تنها منافع دنیوی در برداشته باشد،برحذر میدارد و از این طریق،انگیزه انجام کارهای نیک را در او دوچندان میکند: زنان و مردان منافق برخی،برخی دیگر را حمایت میکنند،به انجام کار ناپسند فرمان داده از کار نیک باز میدارند و از انفاق خودداری کرده،خدا را فراموش کردهاند و- خدا نیز-آنها را به فراموشی سپرده است و این منافقاناند که بد کردارند*خدا مردان و زنان منافق و کافران را به آتش جهنم وعده داده است که در آن جاودانه خواهند ماند.
پس آنجا که دو کار با هم در تزاحم باشند که سود یکی به اصطلاح مشت پرکن بوده و در دنیا قابل دست یافتن باشد و سود کار دیگر مربوط به آخرت باشد،انتخاب یکی بر دیگری مشکل خواهد بود،زیرا بر اساس نظریه سودگروی بنتام،کاری که سود دنیوی دارد چون نزدیکتر است مقدم میشود،اما در تعالیم اسلامی سعی شده است تا به نزدیک دانستن آخرت و فانی و کوتاه دانستن دنیا و بسیار ناچیز شمردن موهبتهای آن،انگیزه عمل اخلاقی را که منافع اخروی دارد،در نظر مؤمنان تقویت کرده و مردم را از اینکه آخرت و نتایج اعمال را در آن دور تصور کنند،باز دارد: «هرگز بر روی زمین پس از آنکه امور آن اصلاح شد به فساد و تباهی مبادرت نورزید و خدا را با بیم و امید بخوانید که همانا لطف و رحمت او به نیکوکاران نزدیک است»."