خلاصه ماشینی:
شناخت پدیده از آن جهت ضروری است که در هر مرحله از تاریخ کشش و توان تکنولوژی و نیروی رشدیابنده تولید به بخشی از سرمایه امکان میدهد تا نقش ویژهای را در مراکز صنعتی و کشورهای در حال توسعه یعنی جایی که موردنظر ماست ایفا نماید.
سرمایه بازرگانی در نتیجه تسلط در کشورهای مذکور از یک سو به انزوای اقتصاد بومی و سنتی آنجا گرایش دارد و از سوی دیگر امکان شکوفایی و توسعه صنایع مدرن این جوامع را نمیدهد.
عکس العمل بازرگانان در مقابله با استعمار خارجی و استبداد داخلی به اشکال زیر نمود پیدا میکنند: الف:مهاجرت بازرگانان به کشورهای همجوار انتقال و مهاجرت بخشی از سرمایه بازرگانی به کشورهای مجاور به ویژه هندوستان ناشی از ضعف در عرصهء رقابت با سرمایه بیگانه از یک سو به وخیمتر شدن ساخت نظام حاکم میشود و از سوی دیگر،نظام کهنهی ایلی-عشیرهای موانع بیشتری بر سر راه توسعه رونزای صنعتی بومی ایجاد مینماید.
از میان رفتن بازار روسیه در عرصه رقابت میان قدرتهای بزرگ منطقه،همزمان با سیر نزولی نرخ سود،این قدرتها را وادار میکند که صدور تکنولوژی را در قالب رشد بخشی از صنعت به برخی کشورهای در حال توسعه صاحب معادن و منابع زیرزمینی به ویژه نفت اختصاص دهند.
برنامه توسعه اقتصادی به کنار گذارده شده و به بودجههای اعتباری بهطور نسبی قطع و یا کاهش یافته است93» چنین شرایطی به روشنی اهمیت استراتژیکی کشاورزی را در تهیه و تدارک مواد غذایی مورد نیاز مردم از یک سو و نقش این بخش در تهیه مواد خام مورد استفاده صنایع را از سوی دیگر آشکار میکند.