خلاصه ماشینی:
"رونق علمی ماوراء النهر درخشش علمی و عظمت فرهنگی ماوراء النهر مخصوصا بخارا و سمرقند و بلخ و مرو در عصر درخشان سامانی و قرون بعد از آن سلسله،صفحات بسیاری از تذکرهها و تاریخها را به خود اختصاص داده است،بدون تردید میتوان ادعا کرد که از قرن چهارم تا هفتم هجری از هر ده نفر شاعر،نویسنده،پزشک،خطیب یا دانشمند خراسانی،لا اقل شش نفرشان از مردم آن سوی جیحون یا کنارههای آن بودهاند.
ضمن اینکه این شهر زادگاه و خواستگاه هنرمندان و شاعران بسیار نیز بوده است از جمله رجال معروف مرو که نامشان در تواریخ و کتب ضبط و آثاری از آنان بر جای مانده است میتوان چنین یاد کرد.
حکیم ابو الحسن کسائی مروزی شاعر شیعی مذهب قرن چهارم هجری مدحت کن و بستای کسی را که پیمبر بستود و ثنا کرد و بدو داد همه کار آن کیست بدین حال و که بودهست و که باشد جز شیر خداوند جهان حیدر کرار این دین هدی را به مثل دایرهای دان پیغمبر ما مرکز و حیدر خط پرگار علم همه عالم به علی داد پیمبر چون ابر بهاری که دهد سیل به گلزار عماره مروزی شاعر اواخر عصر سامانی و اوایل غزنوی عسجدی مروزی ابو نظر عبد العزیز بن منصور شاگرد عنصری شاعر قرن پنجم هجری باران قطره قطره همی بارم ابروار هر روز خیره خیره از این چشم سیل بار زان قطره قطره،قطره باران شده خجل زان خیره خیره،خیره دل من ز هجر یار مسعودی مروزی شاعر قرن سوم و اوایل قرن چهارم و شاعران دیگر مثل ابو الحسن مروزی،رفیع مروزی،سمائی مروزی و فتوحی مروزی،از علما و دانشمندان مرو نیز میتوان به اختصار چنین یاد کرد."