چکیده:
در این مقاله ابتدا اشاره مختصری به معیارهای غیرمجاز شمردن محصولات فرهنگی
(معیار عدم رعایت کپیرایت و معیار غیراخلاقی بودن محتوای این محصولات) اشاره شده
است. سپس ضرورتهای ملی (ناشی از تأکیدات سند چشمانداز بیست ساله و برنامه چهارم
توسعه بر مباحثی نظیر تقویت نهضت نرمافزاری، سالمسازی فضای فرهنگی و...) و بینالمللی
(ناشی از اقتضائات پیمانهای بینالمللی و نیز واقعیتهای جهانیشدن) پرداختن به مسئله
محصولات فرهنگی غیرمجاز مورد بحث قرار گرفته است. در ادامه به مباحث نظری و
دیدگاهها و مدلهای مختلف درباره تأثیرات رسانهها (مدل مبتنی بر تأثیرات مستقیم و نیرومند،
مدل مبتنی بر تأثیرات غیرمستقیم، مکتب فرانکفورت و...) اشاره شده است و همچنین برخی
آمارهای جهانی مربوط به عدم رعایت کپیرایت و دستهبندی کشورها بر این اساس عرضه
شده است که، بر این مبنا کشورهای برزیل، مکزیک، پاراگوئه، اسپانیا، لهستان، اوکراین،
روسیه، چین، تایوان، تایلند، پاکستان در رده نخست قرار دارند. ویژگی مشترک این کشورها
نداشتن تمهیدات لازم قانونی و سهلانگاری در اعمال و اجرای این قوانین است. در ادامه به
آمارهای داخلی محصولات فرهنگی غیرمجاز نیز اشاره شده است. براساس این اطلاعات
بیشترین تعداد محصولات فرهنگی غیرمجاز که توسط نیروی انتظامی در سال 1382 ه .
ش کشف شده به ترتیب در استانهای تهران، سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی، کرمانشاه،
گیلان، خراسان، مازندران، آذربایجان شرقی، خوزستان و کردستان بوده است؛ که به استثنای
استان تهران مابقی این استانها جزو استانهای مرزی بودهاند و در نهایت برخی از قوانین مربوط
به کپیرایت و نیز فعالیتهای غیرمجاز فرهنگی نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"______________________________ 1ـ رک به: Commerical Piracy Report, 2003: 9 با در نظر گرفتن دو بعد گفته شده، ملاحظه میشود که غیرمجاز بودن محصول فرهنگی با دو معیار عمده تعریف میشود: 1ـ رعایت نشدن کپیرایت که این معیار به غیرقانونی بودن تکثیر و توزیع اثر اشاره دارد نه به محتوای اثر، زیرا ممکن است خود اثر قانونی و مجوزهای لازم را نیز اخذ کرده باشد.
در قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران هم به بعد غیراخلاقی محصولات فرهنگی غیرمجاز توجه شده است (نظیر قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیتهای غیرمجاز میکنند) و هم به بعد غیرمجاز بودن ناشی از رعایت نکردن کپیرایت (از جمله قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی، و قانون حمایت حقوق موءلفان و منصفان و هنرمندان).
ماده 3: عوامل تولید، توزیع، تکثیر و دارندگان آثار سمعی و بصری غیرمجاز، اعم از اینکه عوامل مذکور مجوز فعالیت از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داشته باشند یا بدون مجوز باشند، با توجه به محتوای محصول، حسب مورد، علاوه بر ابطال، به یکی از مجازاتهای مشروحه ذیل محکوم خواهند شد: الف ـ عوامل اصلی تولید، تکثیر و توزیع عمده آثار سمعی و بصری مستهجن، در مرتبه نخست به یک تا سه سال حبس و ضبط تجهیزات مربوطه و یکصد میلیون ریال جریمه نقدی،______________________________ 1 مطالب و نکات مربوط به قوانین، از سایت اطلاعرسانی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (www."