چکیده:
پژوهش حاضر به دنبال کشف و تبیین روابط میان شاخصهای هویت اجتماعی و ابعاد
الگوی مصرف، در میان جوانان 18 تا 30 سال شهر رشت است. برای رسیدن به این هدف،
از چهارچوب نظری استفاده شده است که خطوط اصلی آن را نظریات «پیر بوردیو» و «آنتونی
گیدنز» تشکیل دادهاند. پرسش اساسی این طرح این است که چرا گروههای اجتماعی مختلف
از الگوهای مصرفی متفاوتی (در خرید لباس) پیروی میکنند؟
روششناسی این پژوهش دارای دو بعد «کیفی» و «کمی» است که از روشهای پرسشنامه،
مصاحبه و مشاهده نیز بهره فراوان برده است. حجم نمونه را 417 نفر از جوانان 18 تا 30
سال شهر رشت تشکیل میدهند که به شیوه نمونهگیری طبقهبندیشده انتخاب شدهاند. برای
تجزیه و تحلیل اطلاعات جمعآوریشده از آزمونهای آماری مختلفی چون تجزیه واریانس و
رگرسیون لاجستیک(2) استفاده شده است.
فرضیات پژوهش نیز بر مبنای پرسشهای آغازین و اهداف پروژه در دو شکل اصلی و فرعی
ارائه شدهاند که شامل فرضیه اصلی و نوزده فرضیه فرعی میشود.
در نهایت، پژوهشگر موفق به ارائه گونهشناسی از «الگوهای خرید جوانان» مورد مطالعه
در چهار فضای اجتماعی مختلف ــ که حاصل تقاطع دو محور سرمایه فرهنگی و سرمایه
اقتصادی است ــ شده است. افراد قرارگرفته در داخل هر یک از این چهار فضای اجتماعی،
در خرید لباس و پوشاک دارای ذائقهها و سلایق نزدیک بههم هستند که آنها را از افراد
قرارگرفته در فضاهای دیگر «متمایز» میکند.
خلاصه ماشینی:
"جدول 1: ارتباط میان برخورداری از سرمایه فرهنگی و سرمایه اقتصادی سرمایه فرهنگی (%) /سرمایه اقتصادی (%) پایین متوسط بالا پایین 7/19 0 9/14 متوسط 0 7/19 0 بالا 5 23 7/17 حال اگر ما بخواهیم به دستهبندی فضایی (فضای اجتماعی) که حاصل ادغام دو ویژگی مهم سرمایه اقتصادی و سرمایه فرهنگی افراد مورد پژوهش است، برسیم، میتوانیم به این شکل مطرح کنیم: 1ـ افراد با سرمایه فرهنگی و اقتصادی پایین (حدود 7/19 درصد) 2ـ افراد با سرمایه فرهنگی پایین و اقتصادی بالا (حدود 15 درصد) 3ـ افراد با سرمایه فرهنگی و اقتصادی متوسط (حدود 7/19 درصد) 4ـ افراد با سرمایه فرهنگی بالا و اقتصادی متوسط (حدود 23 درصد) 5ـ افراد با سرمایه فرهنگی و اقتصادی بالا (حدود 7/17 درصد) از آنجایی که یکی از پرسشهای کلیدی تحقیق حاضر، درباره ویژگی لباس است و گستره تنوع پاسخهای افراد مورد تحقیق در بعدی بسیار زیاد و در بعدی دیگر بالنسبه کم بوده است، تلاش شد بر طبق مشاهدات انجام گرفته توزیع پراکندگی مفاهیم کلیدی دیگری را در فضاهای اجتماعی مختلفی که ترسیم کردیم بیابیم، و به اقتباس از مدل پیر بوردیو در کتاب تمایز (1948) مختصات سرمایه فرهنگی را رسم کنیم:(بالای بالا) ـ خرید کردن به مثابه تفریح فرهنگی ـ میزان هزینه بالا برای خرید البسه مصرفی ـ تنوع زیاد لباسهای مصرفی ـ انتخاب لباس از ژورنال و تشخیص خود فرد ـ وجود خلاقیتهای فردی به منظور توسعه تمایزیابی فردی با دیگران ـ مراکز خرید: تهران، کیش، خارج، مراکز خرید معتبر رشت ـ حساسیت بالا در انتخاب لباس ـ ویژگیهای لباس: راحتی، خوشرنگی و زیبایی ـ توجه به جنبههای نمایشی لباس(بالای پایین) ـ میزان هزینه متوسط برای خرید البسه و پوشاک ـ خرید برحسب لذت و نیاز (هردو) ـ تنوع بالنسبه زیاد لباسهای مصرفی ـ انتخاب لباس بیشتر از ویترین مغازهها و تشخیص خود فرد ـ حساسیت بالنسبه بالا در انتخاب لباس ـ ویژگیهای مدنظر در انتخاب لباس: دوام، راحتی، خوشرنگی و تطابق با معیارهای عرفی و اخلاقینوکیسهگان1 ـ میزان هزینه بالا در خرید لباس ـ تنوع بسیار زیاد لباسهای مصرفی ـ انتخاب لباس از ژورنال، ماهواره، اینترنت و توصیه دوستان و آشنایان (سفارشات شفاهی) ـ ویژگیهای مدنظر در انتخاب لباس: خارجی بودن، ارزانی، خوشرنگی، راحتی ـ همانندسازی شکلی با افراد فضای (بالای بالا) ـ توجه به پنداشتهای خود از الگوی مصرف افراد (بالای بالا) (پایین پایین) - ـ میزان هزینه پایین برای خرید لباس مصرفی ـ خرید برحسب نیاز ـ تنوع کم لباسهای مصرفی ـ انتخاب لباس برحسب سفارش دوستان و آشنایان و مشاهده ویترین مغازهها ـ حساسیت کم در انتخاب لباس ـ ویژگیهای لباس مصرفی: سنگین بودن، راحتی، ارزانی و زیبایی ـ توجه به جنبههای کارکردی لباس «سرمایه فرهنگی» «سرمایه اقتصادی» همانطور(1) که از این مختصات برمیآید، فضاهای مختلف حاصل ترکیبهای متفاوتی از سرمایههای اقتصادی و فرهنگی است، از میان دستهبندی قبلی که براساس جدول 1، انجام شده بود، فضای اجتماعیای مشخص است که در مختصات ارائه شده مشاهده میشود."