چکیده:
پول کاغذی(اسکناس) در عصر حاضر فقط سند مالی نیست، بلکه خود آن مالشمرده میشود و
از آنجا که جزو معدودات است نه مکیل و موزون، ربای معاوضیدر آن معنا ندارد و خرید
و فروش اسکناس به مقدار بیشتر بهگونه نقد و نسیه جایزاست. البته اضافه گرفتن در
قرض اسکناسها حایز نیست، زیرا مصداق ربای قرضیبوده و حرام است. از طرفی، پول،
مثلی است و ضمان آن در قرض و موارد دیگرآبه مثل آن است، پس نوسان قدرت خرید پول در
هنگام ادای قرض، لحاظ نمیگرددو قرض با پرداخت همان مقداری که قرض گرفته شده، ادا
می شود و پرداخت بیشتراز آن مقدار به بهانه پایین آمدن قدرت خرید پول، ربا است، مگر
آنکه ضمان قدرتخرید پول در هنگام قرض، شرط شده باشد.
خلاصه ماشینی:
"اشکال: ممکن است گفته شود پولهای اعتباری از آن جایی که در اصل دارای منفعتذاتی قابل استهلاک نیستند و فقط منفعتشان در قابلیت مبادله آنها است، از این روخصوصیت ارزش معاوضی و قدرت خرید پولهای اعتباری از نظر عرف همانندوصف حقیقی پولهاست، بنابر این همانند دیگر صفات مثلی، یک وصف ضمانتشده است، البته به اندازهای که به خود پول مربوط میشود نه نسبت به قیمت کالایدیگر از بقیه جهات.
پاسخ: نمیپذیریم که قدرت خرید از صفات مثل بوده و با ضمان مثل ضمانت شدهباشد، زیرا لازمه آن این است که اگر کسی به هر سبب باعث از بین رفتن قدرت خریداز مال دیگری شود، ضامن قیمت آن خواهد بود، مثل سایر مواردی که سبب از بینرفتن اموال مردم یا تغییر صفتی از اوصاف حقیقی مورد رغبت در اموال مردم بشود، بااین که جایی برای التزام به ضمان در مثل چنین فرضی که سبب از بین رفتن قدرتخرید شود وجود ندارد.
شاید به این دلیل که قدرت خرید اگر چه از نظر عرفحیثیت تقییدی است یعنی از آن جایی که پول منفعت ذاتی ندارد، از این رو قوام پولوحقیقتش به همین قدرت خرید است ولی تنها این مطلب برای ضمان رشد قیمت(تورم) کافی نیست، چون این صفت (قیمت بازاری پول) از صفتهای نسبی است کهیک طرف دیگر آن بازار است و اگر تغییر و از بین رفتن صفات نسبی به سبب تغییرصفت یا منشا آن قائم به مال باشد مثل این که رغبت مردم نسبت به آن به سبب از بینرفتن طعم یا رنگ و یا تاثیر آن کم شده باشد، این گونه اوصاف در صورت تلفشدن مورد ضمان بوده و از اوصاف مثلی محسوب میشود، برای این که حیثیتتقییدی به حق مالک تعلق دارد."