چکیده:
حیله شرعی ربا در واقع گریز از روح قانون شرع با حفظ ظاهر آن است. دیدگاهمشهور
فقهی، جواز حیلههای شرعی در رباست، امام خمینی(ره) با استناد به دلیلعقلی حیل ربا
را جایز نمیدانند و روایات مجوز حیل ربا را مخالف کتاب و سنتقطعی و فاقد حجیت می
شمارند. بررسی چهار دلیل عمده امام راحل(ره) بر عدمجواز حیل ربا همراه با نقد و
اشکال مخالفان، محور بحث و بررسی این مقالهاست.
خلاصه ماشینی:
"در توضیح کلام ایشان باید گفت: آیات و روایات متعددی داریم که متعرض حکمتهایی است که در تحریم حیل ربا وارد شده از قبیل: ((لاتظلمون ولاتظلمون))که در آیه279 از سوره بقره، ربا را از مصادیق ظلم معرفی کرده است) و یا ((لیکلا یمتنع الناسمن اصطناع المعروف)) وسایل، ج18، باب 1 از ابواب ربا، ح4)، اشاره دارد به این کهاثر ربای حرام، کم رنگ شدن روحیه کار خیر است، چرا که مردم، راهی را که در آنسود دنیوی باشد انتخاب میکنند) و یا ((...
نقد: ادعای شما را مبنی بر این که «در بعضی روایات آنچه به عنوان راه فرار از ربامطرح شده، حیله ربا نیست، بلکه خود ربا است»، از نظر کبروی میپذیریم، چرا کهاگر قرض، مشروط به زیاده باشد، گرچه در حد تبانی، یعنی گفت و گوهای قبل از عقدو ایقاع به گونهای که انشاء مبتنی بر آن اجرا شود، مصداق ربا است ولی این، خارج ازمحل بحث ما است، زیرا سخن ما راجع به شخصی است که به انگیزه فرار از ربامیخواهد قرضش مشروط به زیاده نشود و اگر هر دو طریق، یعنی ربا خواری وتوسل به حیل شرعی فرار از ربا، نتیجهاش یکی باشد انگیزهای برای پناه آوردن بهحیل شرعی ندارد، پس چطور میتوان ادعا کرد که در این صورت، قرض هممشروط به بیع است؟ از طرفی میدانیم مراد از ربا، گرفتن مطلق زیادی، که از هر راهی به دست بیاید،نیست، بلکه زیادهای است که از راه قرض و آنچه در حکم قرض است(در ربایقرضی) به دست میآید و این دو یکی نیستند."