چکیده:
ذهبیه نام یکی از فرق صوفیه است که پیروان این فرقه آن را به«معروف کرخی» منتسب میکنند و مدعی هستند که معروف کرخی از امام رضا علیه السلام خرقه گرفته است.سؤال اساسی آن است که این نام به چه سبب براین فرقه نهاده شده است؟آیا پیدایش این فرقه از خرقه دادن امام رضا علیه السلام به معروف کرخی است؟و معنی خرقه دادن امام،انتقال امامت و ولایت است؟در این مقاله اقوال مختلف دربارهء وجود تسمیه این فرقه مورد بررسی قرار گرفته است.این پژوهش،دو مطلب مهم و اساسی را بررسی مینماید؛یکی:علت نامگذاری این فرقه و تناسب این اسم با آنچه گفته شده و دیگری:زمان اطلاق این است. در این زمینه اقوال زیادی وجود دارد که به هشت قول مشهور،همراه با نقدوبررسی پرداخته شده است.از جمله این اقوال:خرقه گرفتن معروف کرخی از امام رضا P،شیعه بودن اقطاب ذهبیه،حدیث سلسلة الذهب،خروج عبد الله برزشآبادی و داشتن علم کیمیاگری درمیان بعضی اقطاب است.
خلاصه ماشینی:
"(مؤذن خراسانی،1381:ص 177) دراینباره به دو نکته باید توجه کرد یکی اینکه ذهبیه معتقد است معروف کرخی از امام علی بن موسی الرضا علیه السلام خرقه گرفته و امام نیز از پدرش و او از پدرش تا به امام علی علیه السلام میرسد و دیگر اینکه معتقدند در جهان اسلام چهار سلسلۀ فقر و عرفان بهوسیله چهار تن از خواص و اصحاب سر ائمۀ معصومین علیهم السلام به چهار تن از امامان معصوم علیهم السلام منتهی و متصل شده و هریک از این سلاسل در دوران خود مکتبی تربیتی در سطحی عالیتر از معمول برای استکمال افراد مستعد بهوجود آورده بودهاند و این چهار سلسله عبارتند از:1-سلسلۀ رفاعیه بوسیله کمیل،صاحب سر امیر المؤمنین علیه السلام 2-سلسلۀ نقشبندیه به وسیله ابراهیم ادهم به امام سجاد علیه السلام 3-سلسل شطاریه بهوسیله بایزید بسطامی به امام صادق علیه السلام 4-سلسلۀ ذهبیه بهوسیله معروف کرخی به امام رضا علیه السلام متصل هستند:(همان،ص 553) سلسلۀ رفاعیه بعد از کمیل به عبد الواحد بن زید و بعد از او ابو یعقوب سوسی،ابو یعقوب نهرجوری،ابو عبد الله بن عثمان،ابو یعقوب طبری،ابو القاسم بن رمضان...
(درویش،1382، صص 264-265) ضمنا امام بعدی باوجود امام حاضر تقریبا هیچ ابراز وجودی نمیکند و ادعای ولایتی ندارد پس چگونه است که این مشایخ باوجود امام معصوم،صاحب ولایت و مأمور به طریقت یعنی مغز دین میشوند؟به نظر میآید صوفیه ولایتی در کنار ولایت معصوم تأسیس کرده اند تا نور ولایت را خاموش کرده و ولایتی دیگر را ایجاد نمایند؟ نظریه دوم:این است که سلسلۀ ذهبیه معتقدند چون همه اقطاب آنها با اجازه،خرقه گرفتهاند و در سلسلۀ اقطاب آنان انقطاعی صورت نگرفته تا به امام علی بن موسی الرضا علیه السلام رسیدهاند،ذهبیه نامیده شدهاند."