چکیده:
مضاف به علمها و معرفتهاست. بهرغم گستردگی قلمرو موضوعی فلسفهی معرفت دینی و اهمیت و خطورت فوقالعادهی مباحث آن،هنوز این معرفت ارزشمند،در جهان اسلام و غیر آن،به صورت یک دانش مستقل سامان نیافته است،اما برخی مسائل مربوط بدان و مباحث مرتبط به آن را،کموبیش و به طور پراکنده میتوان در خلال آثار و علوم دارج و رایج دینی جست و یافت. این مقاله درصدد طرح ضرورت تأسیس فلسفهی معرفت دینی و تشریح محورها و مسائل مهم قابل بحث در این دانش است. آنگاه که با کاربست منطق فهم دین،دستگاه معرفتی منسجمی را به دست میآوریم،برای تحلیل ماهیت و مختصات آن و تعیین کیفیت تکون،تکامل و تطور این دستگاه،و تشخیص انواع و علل تطور آن،ارزشسنجی معرفتی و بازشناسی خطاهای محتمل و علل وقوع خطا در آن،و مقارنهی رهیافتهای گوناگون به معرفت دین و دیگر احکام کلی«پدیدهی معرفت دینی».نیازمند یک سلسله مطالعات فرانگر-عقلانی هستیم،که باید در هیئت یک دانش مستقل سامان یابد،ما چنین دانشی را فلسفهی معرفت دینی مینامیم. بدینسان فلسفهی معرفت دینی عبارت خواهد بود از دانش عهدهدار مطالعهی فرانگر-عقلانی«محصل کاوش موجه برای کشف دین». فلسفهی معرفت دینی از جملهی فلسفههای مضاف و از تیرهی فلسفههای
خلاصه ماشینی:
"فلسفهی معرفت دینی علی اکبر رشاد* چکیده آنگاه که با کاربست منطق فهم دین،دستگاه معرفتی منسجمی را به دست میآوریم،برای تحلیل ماهیت و مختصات آن و تعیین کیفیت تکون،تکامل و تطور این دستگاه،و تشخیص انواع و علل تطور آن،ارزشسنجی معرفتی و بازشناسی خطاهای محتمل و علل وقوع خطا در آن،و مقارنهی رهیافتهای گوناگون به معرفت دین و دیگر احکام کلی«پدیدهی معرفت دینی».
اینک بررسی محورهای سهگانه: یک)مفهوم شناسی هرچند معرفت دینی را باید به معرفتی اطلاق کرد که«با حصول شروط و شرایط معتبر از لحاظ مبانی و منطق و فرایند فهم دین،صورت بسته باشد»،اما از باب مماشات،میتوان هر معرفت حاصل از سعی روشمند هر دانشور دارای شأنیت برای تفسیر دین را،فی الجمله معرفت دینی خواند،و نیز بهرغم اینکه به لحاظ لغوی تکگزارههای فراچنگ آمده از مواجهه با منابع دینی معرفت انگاشته میشوند،اما تعبیر«معرفت دینی»حاکی از اوصافی از قبیل انباشتگی،سازواری و هویت جمعی در معرفت است؛بدینسان معرفت دینی عبارت خواهد بود از«محصل کاوش موجه و روشمند برای اکتشاف گزارهها و آموزههای دینی، که بهصورت معرفتی دستگاهوار تکون یافته باشد».
آنگاه که براساس مبانی مشخص و با کاربست دستگاه روشگانی خاصی برای فهم دین و اکتشاف گزارهها و آموزههای دینی،معرفت دستگاهواری تکون پیدا میکند،برای تحلیل پارهای پرسشهای فلسفی پیرامون آن،از قبیل«ماهیت»و«مختصات»آن،«کیفیت تکون، تکامل و تطور»،و«انواع»و«علل تطورات»آن،«درستیآزمایی»و«ارزشسنجی معرفتی» آن و نیز«بازشناسی خطاهای محتمل»و«علل وقوع خطاها»در آن،و«مقارنهی معرفتی رهیافتها»ی گوناگون بدان،و دیگر احکام کلی این پدیدهیمعرفتی،نیازمند یک سلسله «مطالعات فرانگر-عقلانی»هستیم،این قماش مطالعات باید در هیئت یک دانش مستقل سامان یابد،چنین دانشی را باید«فلسفهی معرفت دینی»نامید."