چکیده:
اصول دین تعبد را برنمیتابد؛ازاینرو پیوسته اندیشمندان کلامی و فلسفی در پی ارائهی تبیینی عقلانی از آموزههای دینی بودهاند. صدر المتألهین شیرازی تلاش نموده است با تکیه بر حکمت متعالیهی خویش و با بیان یازده اصل،تحلیل عقلانی و کاملا ابتکاری از معاد،به ویژه معاد جسمانی،ارائه دهد و هماهنگی میان عقل و شرع را در این زمینه به اثبات برساند.وی بر این بارو است،معاد آدمی روحانی و جسمانی است و بدن اخروی عین بدن دنیوی است نه مثل آن.این مقاله به توضیح اصول صدرایی معاد پرداخته و دیدگاه عینیت بدن اخروی و دنیوی را در حکمت متعالیه،بر اساس اصول یازدهگانه،به ویژه اصل حرکت جوهری،کهام الاصول است، تبیین و مورد نقد و بررسی قرار داده است.اصول صدرایی و کاربرد آنها در بحث معاد جسمانی از ابتکارات ملا صدرا میباشد.
Theologians attempt to find rational arguments for illustrating the roots of religion. One of the most difficult problems of Islamic theology is to demonstrate rationally the resurrection of bodies mentioned in the Qur’an. No philosopher has been successful in this course as much as Mulla Sadra. In this paper we will discuss his view concerning this problem. Based on eleven principles of his philosophy، he shows that human resurrection is both spiritually and bodily.
خلاصه ماشینی:
"مراد از عینیت در اصطلاح اهل کلام این است که بدن حشر شده در روز قیامت عین بدن شخص در زمان مرگ یا دورهی جوانی و یا هنگام طاعت و معصیت است(5، ص:64)،حال آنکه چنین اعتقادی با عقل و دین سازگار نیست،زیرا آموزههای شریعت بیانگر حشر انسانها به صورتهای گوناگون است و از نظر عقلی،بدنهای اخروی باید به صورتی متناسب با سرای باقی و سراسر حیات اخروی محشور شوند و از هرگونه فساد و مرگ مبرا باشند،چون بر فرض آنکه بدن محشور در قیامت عین بدن موجود در گورها باشد یا تعلق نفس به دبن در همین عالم تحقق مییابد،که در این صورت،آخرت به وجود نیامده است و یا بدن دنیوی با همهی دگرگونیهای مادی خود در عالم آخرت تحقق یابد و متعلق نفس قرار میگیرد که این فرض نیز باطل است.
چرا ملا صدرا در عین حال که معاد جسمانی را پذیرفته است،حشر بدن مادی عنصری انسان را آنگونه که اکثر متکلمان و فقیهان معتقدند نپذیرفته است؟به نظر میرسد علت آن است که بدون تردید،آنچه از آیات قرآنی و روایات اسلامی به دست میآید این است که با نفخ صور اول،شیپور فنای عالم ماده و دنیا زده میشود و زمان برچیده شدن آن فرا میرسد و با نفخ صور دوم،شیپور حیات مجدد عالم زده میشود و لحظهی برپایی عالم قیامت که متفاوت با عالم برزخ و دنیا است فرا میرسد."