چکیده:
این مقاله به بررسی گذار سنی جمعیت ایران از سال 1335 تا 1430 میپردازد.اصطلاح گذار سنی عبارت است از تغییرات اساسی ساختمان سنی جمعیت از حالتی کاملا جوان به حالتی کاملا سالخورده،و شامل چهار مرحله کودکی،جوانی،میانسالی و سالخوردگی است.تجربه گذار سنی کشورهای توسعهیافته نشان میدهد که مدت زمان انتقال سنی جمعیت بیش از یک قرن است. تحولات شاخصهای گذار سنی کشور نشان میدهد که ایران مرحله اول انتقال سنی یعنی مرحله کودکان و نوجوانان را پشت سر گذاشته است و هماکنون(1389)مرحله دوم انتقال سنی یعنی مرحله جوانان را تجربه میکند. دومین مرحله انتقال سنی(مرحله جوانی)از سال 1375 شروع شده و تا سال 1390 ادامه خواهد داشت.مرحله سوم انتقال سنی(افزایش تعداد میانسالان)از سال 1390 آغاز و تا سال 1410 ادامه خواهد داشت.برنامهریزی به منظور بهرهمندی اقتصادی از پتانسیلهای جمعیت فعال واقع در سنین کار و تأمین سلامت آنها از جمله سیاستهایی است که در مرحله دوم و سوم انتقال سنی باید مورد توجه دولتمردان و برنامهریزان کشور قرار گیرد.الگوی سنی سالخورده از سال 1410 به بعد بر ساختمان سنی جمعیت کشور چیره خواهد شد.در این مرحله به تدریج و با سرعتی فزاینده تعداد سالمندان کشور افزایش خواهند یافت،اتخاذ سیاست سالمندی فعال پیشنهاد سازمان ملل متحد برای مرحله سالمندی جمعیت است که از هماکنون باید در ایران دنبال شود.
خلاصه ماشینی:
"برنامهریزی به منظور بهرهمندی اقتصادی از پتانسیلهای جمعیت فعال واقع در سنین کار و تأمین سلامت آنها از جمله سیاستهایی است که در مرحله دوم و سوم انتقال سنی باید مورد توجه دولتمردان و برنامهریزان کشور قرار گیرد.
ضرورت و اهمیت انجام مطالعه: مطالعه فرایند انتقال ساختمان سنی از جوانی به سالخوردگی از چند بعد دارای اهمیت و ضرورت مطالعاتی است،که برخی از موارد آن به این شرح است: اول:در هریک از مراحل انتقال ساختار سنی،با توجه به اینکه کدام یک از گروههای سنی بزرگ در اکثریت باشند،نوع و کم و کیف نیازهای اجتماعی و جمعیتی تغییر میکند.
در این مرحله به تدریج و با سرعتی فزاینده تعداد سالمندان جمعیت کشور افزایش خواهند یافت به طوری که نزدیک به 62 درصد از جمعیت کشور در گروههای سنی 55 تا 47 ساله قرار خواهند گرفت و بیش از 5 درصد جمعیت در سنین بالای 57 سال خواهند بود،جداول شماره(1)و(2)و نمودار(1)و(2)مسیر زمانی حرکت برآمدگی و تحدب1سنی ایجاد شده در ساختار سنی کشور در مراحل گذار سنی به خوبی نشان میدهد.
جدول شماره(2):توزیع درصدی جمعیت کشور برحسب پنج گروه سنی عمده طی دوره 5241-5831 (به تصویر صفحه مراجعه شود) از لحاظ نیازسنجی اجتماعی،جمعیتی در دوره اول انتقال سنی جمعیت،سرمایهگذاری در مورد تنظیم خانواده،بهداشت کودکان و مادران،آموزش و تربیت دوره ابتدایی از اهم نیازهای اجتماعی، جمعیتی است،و به سبب بالا بودن نسبت وابستگی کودکان فشار اقتصادی زیادی به جمعیت فعال جامعه وارد خواهد آمد،در این مرحله قابلیت تولید و پسانداز جامعه به شدت کاهش خواهد یافت،و بطور کلی کیفیت زندگی پایین خواهد آمد."