چکیده:
بیشتر اقتصاددانان بر تشکیل سرمایه فیزیکی و سرمایه انسانی به عنوان عوامل اصلی تعیین کننده رشد و توسعه اقتصادی تاکید دارند. در نظریه های جدید رشد بر نقش سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی تاکید بیشتری می شود و نیروی انسانی آموزش دیده و اندیشه و تفکر او در توسعه و گسترش فناوریهای تولید به عنوان پایه و محور اساسی پیشرفت و رشد اقتصادی معرفی می شود. در واقع، می توان گفت که سرمایه های فیزیکی فقط زمانی بیشتر مولد خواهند شد که کشور دارای مقادیر لازم سرمایه انسانی باشد. در مقاله حاضر با توجه به ارتباط نزدیک میان سرمایه گذاری در نیروی انسانی و سرمایه گذاری فیزیکی و رشد اقتصادی، رابطه این متغیرها طی دوره 1384-1350 با استفاده از رابطه علیت گرنجری استاندارد و مدل تصحیح خطا بررسی شده است. بر اساس رابطه علیت گرنجری استاندارد یک رابطه علیت یک طرفه از سرمایه فیزیکی به رشد اقتصادی و یک رابطه علیت گرنجری دو طرفه میان سرمایه انسانی و رشد اقتصادی وجود دارد. نتایج آزمون علیت گرنجری کوتاه مدت و بلندمدت با استفاده از مدل تصحیح خطا نشان می دهد که در کوتاه مدت و بلند مدت یک رابطه علیت گرنجری دو طرفه میان رشد اقتصادی و سرمایه انسانی، یک رابطه علیت گرنجری یک طرفه از سرمایه فیزیکی به سرمایه انسانی و همچنین، یک رابطه علیت گرنجری یک طرفه از سرمایه فیزیکی به رشد اقتصادی وجود دارد. بنابراین، با تربیت افزون تر نیروی انسانی می توان موجبات افزایش عرضه نیروی کار متخصص، محقق و کارآفرین را فراهم آورد. قطعا این نیروی کار متخصص و آموزش دیده می تواند از طریق نوآوریها و به کارگیری بهینه امکانات مادی و مالی کشور موجبات رشد اقتصادی سریع تر جامعه را فراهم سازد.
خلاصه ماشینی:
در مقالة حاضر با توجه به ارتباط نزديک ميان سرمايه گذاري در نيروي انساني و سرمايه گذاري فيزيکـي و رشد اقتصادي، رابطة اين متغيرها طي دورة ١٣٨٤-١٣٥٠ با استفاده از رابطة عليت گرنجري استاندارد و مدل تصحيح خطا بررسي شده است .
جدول ١- آزمون ريشة واحد ديکي - فولرتعميم يافته متغيرهاي کلان مدل با عرض از مبدأ و بدون روند مدل داراي عرض از مبدأ و روند طول آمارة کميت آمارة طول کميت بحراني نام متغير وقفة محاسبه بحراني محاسبه وقفة بهينه جدول بهينه شده جدول شده -3/ 5731 -1/5063 4 -2/9665 2/8513 4 LGDPR -3/ 5731 -2/8382 1 -2/9665 -1/7267 1 LINV -3/ 5731 -1/4146 0 -2/ 9665 -0/51529 0 LHUM -3/5796 -7/0638 3 -2/9706 -3/7250 1 DLGDPR -3/5796 -4/9571 3 -2/9706 -4/0206 2 DLINV -3/5796 -3/9238 1 -2/9706 -3/5528 1 DLHUM مأخذ: يافته هاي پژوهش بررسي رابطة عليت گرنجر استاندارد بين متغيرها : براي بررسي رابطة عليت انگل -گرنجـري بين سرمايه گذاري در نيروي انساني و سرماية فيزيکي ، سرمايه گذاري در نيرويانساني و رشـد توليد ناخالص داخلي و همچنين ، سرماية فيزيکي و رشد توليد ناخالص داخلـي از يـک مـدل خود رگرسيون برداري شامل متغيرهاي لگاريتم توليد ناخالص داخلي و سرماية نيروي انساني و سرماية فيزيکي در قالب معادلات (١٠)، (١١) و (١٢) استفاده شده است .
در اين جدول براي نشان دادن ارتبـاط بلنـد مـدت از آزمـون معناداري توأمان متغير مورد نظر و عبارت ضريب تصحيح خطا استفاده مي شود و اگر بر اساس آمارة والد، فرضية عدم مبني بر صفر بودن ضرايب رد شود، بيانگر معنـادار بـودن ضـرايب در بلند مدت است و نشان مي دهد که در بلند مدت رابطة عليت گرنجري در ميان متغيرها وجود دارد.
در پژوهش حاضر با توجه به ارتباط نزديک ميان انباشت سرماية انساني و انباشـت سـرماية فيزيکي و رشد اقتصادي، رابطة اين متغيرها با استفاده از رابطة عليت گرنجري استاندارد و مدل تصحيح خطا بررسي شده است .