چکیده:
بحث حمایت از مالکیت معنوی، مدتی است در کشور ما با حدیتی افزونتر از گذشته دنبال می شود. امروزه دیگر نیازی به تشریح جایگاه رایانه در زندگی مدرن کنونی نیست. در این میان نقش ویژه نرم افزارها در گسترش روز افزون دانش بشری، قانونگذار کشور ما را بر آن داشت تا پس از مدتها پس بحث از سوی صاحبنظران، قانونی نسبتا جامع در خصوص حمایت از حقوق پدید آوردندگان نرم افزارهای رایانه ای، به عنوان یکی از بارزترین جلوه های پیشرفت بشر، تدوین نماید.
بی گمان اقدام قانونگذار، در خور ستایش است. اما این دیدگاه نباید به معنی مقدس خواندن قانون مزبور باشد.
برشمردن نواقص و ابهامات قانون نه تنها تلاش در راه بی اعتبار کردن مرجع وضع آن نیست بلکه به منزله چراغ راهی است که کشتی قانونگذار را از میان امواج پر تلاطم ابهامات و تناقضات به ساحل تکامل می رساند.
نگارنده در این مقاله کوشیده است تا به ضمن بر شمردن دلایل انطباق کامل موضوع با موازین شرع و ذکر ثبت علائم و اختراعات و قانون حمایت از حقوق مولفان، منصفان و هنرمندان، دلایل لزوم تدوین قانونی خاصل و متناسب با ماهیت ویژه نرم افزارها را تبیین نماید.
در ادامه از حقوق پدید آوردندگان و ضمانت اجراهای قانونی آن و تشریفات لازم برای ثبت نرم افزارها سخن به میان می آید. ضمن آنکه بررسی تطبیقی در چند کشور صنعتی نیز بخشی از نوشتار را به خود اختصار داده است.
خلاصه ماشینی:
"در کشور ما نیز هر چند،وضع قوانینی چون قانون ثبت علائم و اختراعات (مصوب 1310)و قانون حمایت از حقوق مولفان،مصنفان و هنرمندان(1348)و قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی(مصوب 1352)نشان از تمایل مقنن برای به رسمیت شناختن حقوق معنوی بوده است،اما نا گافی بودن آن از یکسو و عدم انطباق این قوانین قدیمی بر بعضی جلوههای نوین مالیکت معنوی و از جمله«نرم افزارها»، قانونگذار را ترغیب به وضع قانونی در جهت حمایت از حقوق پدید آورندگان نرم افزار -که بی گمان یکی از بارزترین نمادهای پیشرفت بشری است-نمود.
» منظور از دادهها1،اطلاعاتی است که از سوی کاربر در اختیار رایانه قرار میگیرد و مراد از نحوه تدوین و ارائه داده این است که هر گاه شخصی با ابتکار خویش روشی را ابداع کند که اطلاعات از راهی سهلتر و مناسبتر در اختیار کامپیوتر قرار گیرد یا با روشی نوین بتوان با مدت زمانی کمتر،اطلاعات پراکنده را در محیط قابل پردازش(محیطی که در آن،متن نرم افزار به زبان ماشین تبدیل شده و برای اجرا آماده میشود)به صورت مجموعهای منسجم و یکپارچه تبدیل سازد،حمایت از این خلاقیت نیز از چشمان تیزبین قانونگذار دور نمانده است به عنوان مثال هر گاه کوششهای فکری فردی بدین امر منجر شود که استفاده همزمان از دو کلید کیبورد،ارائه دادهها را تسریع مینماید،حقی برای او در عالم حقوق ایجاد میشود که میتواند دیگران را از تجاوز بدان باز دارد.
(1) Original ب-شرایط مربوط به سایر نرم افزارها البته چنین تقسیم بندی ای در متن قانون به چشم نمیخورد اما میتوان با استفاده از برخی مواد مانند ماده 2 قانون که مقرر میدارد:«در صورت وجود شرایط مقرر در قانون ثبت علائم و اختراعات،نرم افزار به عنوان اختراع شناخته میشود»و نیز از صدور ماده 10 که بیان م دارد:«برای صدور تاییدیه فنی موضوع ماده 8 در مورد نرم افزارهایی که پدید آورنده آن مدعی اختراع بودن آن است..."