چکیده:
این نوشتار به بررسی، شناسایی و حمایت از حقوق شهروندی در برخی ویژگیهای فقه اهلبیت علیهمالسلام میپردازد. در فقه اهلبیت علیهمالسلام نسبت به حقوق شهروندی تأکید فراوان شده است که از جمله آنها، میتوان به موارد ذیل اشاره کرد: عقلگرایی فقهی به دور از افراط و تفریط، جواز نقد صحابه و عدم مرجعیت علمی مطلق ایشان در فقه اهلبیت علیهمالسلام، نظاماندیشه شیعه و استقلال آن از دولت و حکومتهای فاسد، توجه به عدالت در فقه شیعه و عدم مشروعیت حکومتهای ظالم و جائر، حجیت سیره ائمه اطهار علیهمالسلام در کنار عدم ممنوعیت کتابت احادیث رسول اکرم صلیاللهعلیهوآله، مفتوح بودن باب اجتهاد در طول تاریخ و مرجعیت علمی اهلبیت علیهمالسلام، و فقه سیاسی شیعه.
خلاصه ماشینی:
"فقه اهلبیت علیهمالسلام در هر زمینه، از جمله در زمینه حقوق مردم و حمایت و ارتقای آن برای دنیای نوین امروزی (که بر حقوق شهروندی و حقوق بشر بیشتر تأکید دارد)، حاوی نکتهها و پیامهای تازه است و میتواند پاسخگوی نیازها و شبهات در این زمینه باشد.
این نوع طرز تفکر و عمل که مرهون مرجعیت علمی ائمه علیهمالسلام است قطعا در زمینه حمایت از حقوق شهروندی و آزادیهای مردم نقش بسزایی دارد و از علمای شیعه اندیشمندانی ساخت که در طول تاریخ همواره قدرت رقیبی در برابر زورمندان تاریخ باشند.
بعکس، همواره فقها و علمای شیعه در کنار مردم و حامی حقوق آنان بودهاند؛ چنانکه در این زمینه امام خمینی قدسسره فتوا میدهند: اگر قرائنی به دست آید که تأسیس مؤسسه دینی یا پرداخت هزینه آن از سوی دولت جائر است، و لو با چند واسطه، برای عالم دینی جایز نیست که مدیریت آن را به عهده گیرد و طلاب علوم دینی نباید در آنجا داخل شوند و شهریه آن را بگیرند.
در بعد منفی، عناصری همچون جمود فکری، ظاهرگرایی و نصگرایی افراطی و عدم توجه به درک و فهم انسان، پیوند نظاماندیشگی فقهی با حکومت و دولت و عدم استقلال آن، واقعگرایی افراطی فقهی و فراموش کردن آرمانهای اسلامی به ویژه در بعد قدرت و حکومت و حقوق مردم، همگی در فقه سیاسی شیعه یا وجود نداشته یا مدت زمان آن کم بوده است."