چکیده:
این مقاله جستاری است در مورد چگونگی زندگی هاشمبن عتبهبن ابیوقاص ملقب به «هاشم مرقال» که از خواص اصحاب حضرت علی علیهالسلام به شمار میرود. وی از جمله سرداران جنگهای امیرالمؤمنین علیهالسلام بود که مخلصانه و دلیرمردانه نبرد کرد تا در نهایت در جنگ صفین به شهادت رسید. این نوشتار با رویکرد تحلیلی و تاریخی و با بهرهگیری از منابع گوناگون، میکوشد گزارشهای مربوط به زندگی هاشم را با رویکردی تحلیلی بررسی کند. طبق یافتههای این تحقیق هاشم از نزدیکترین یاران امام بود، چنانکه مورد مدح و ستایش آن حضرت قرار گرفت. رجالیان شیعه و سنی وی را از افاضل و شجاعان زمانه یاد میکنند. اما با اینحال، به دلیل شجاعتها و قرابت خاص با امام، مورد نفرت معاویه قرار گرفت.
خلاصه ماشینی:
"318 هاشم همراه با امیرمؤمنان پیش از اینکه درباره جایگاه هاشم در خلافت امیرالمؤمنین علیهالسلام سخن بگوییم، ذکر این نکته ضروری است که آیا هاشم در زمان سقیفه با ابوبکر بیعت کرد؟ آیا وی جزء موافقان حکومت وی به شمار میرود یا مخالفانش؟ و آیا اصلا وی در زمان به خلافت رسیدن ابوبکر در مدینه و زیر سقف سقیفه حضور داشت؟ در پاسخ باید گفت: پس از کندوکاو در کتب متقدم تاریخی این مطلب به دست میآید که پیش از رحلت پیامبر صلیاللهعلیهوآله، اسامه توسط ایشان فرمانده سپاهی شد تا بنا به قول پیامبر به جنگ با کفار در بیرون مدینه رود.
محدث نوری در لؤلؤ و مرجان مینویسد: قصه مبارزت و کشته شدن او، که تمام آن دروغ است، جزما؛ زیرا که هاشم از شجاعان معروف بود و از این جهت او را «مرقال» میگفتند و از خاصه ملازمان رکاب ظفر انتساب حضرت امیرالمؤمنین علیهالسلام بود و علم بزرگ اردوی جلالت و رایت عظمای عساکر منصوره در جنگ صفین در دست او بود و در همان روز که از جندالله عمار یاسر و جماعتی به درجه شهادت رسیدند و از لشکر معاویه ذوالکلاع معروف و عبیدالله پسر عمرو هلاک شدند، هاشم نیز شهادت و شجاعت و قوت ایمان و جلادت او را ذکر کرده، حتی بعضی مراثی که برای او گفتهاند و شبهه در کذب آنچه در محرق (القلوب) و قبل از او در روضه کاشفی است، نیست."