چکیده:
امکان فراگیری دانش از مسائل بسیار مهم معرفتشناسی است،ازاینرو همواره به عنوان موضوعی مهم،برای عالمان و اندیشمندان مطرح بوده است.اگر چه مسئله امکان فراگیری دانش از سوی اندیشمندان مسلمان،هرگز با انکار کلی روبهرو نشده است،اما گروهی از آنان در پارهای از دانشها،بر محال بودن یادگیری پای فشرده و آشکارا به تیین آن پرداختهاند.آنچه پیشرو است،گذر دفاعگونهای است از نظریهای که براساس آن،امکان یادگیری در تصورات با تردید روبهرو شده است.نظریه بالا از آن فخر رازی،امام المشککین است.وی بر آن است که تصورات، امکان اکتساب ندارند؛ازاینرو تمام تصورات را بدیهی میشمارد.نظریه فخر رازی در میان اندیشمندان پس از خود،پذیرفته نشده و مورد طرد و انکار قرار گرفته است.مقاله پیشرو با تأیید این نظریه و رد ایرادهای وارد بر آن،با ارائه دلایل و نشانههای دیگر و با در نظر گرفتن پیامد یا پیامدهای چنین نظری در اثبات ناممکن بودن اکتساب تصورات کوشیده است.
خلاصه ماشینی:
"وی در کتاب منطق الملخص به هنگام طرح شبهه منون و پاسخگویی به آن،براساس همین مطلب به داوری میان ارسطو و منون میپردازد و میگوید پاسخی که در برابر منون مطرح شده تنها تصدیقات را دربر میگیرد،اما در تصورات،کاربردی ندارد؛زیرا اگر تصوری مجهول باشد و به ذهن انسان راه نیابد،چگونه میتوان آن را طلب کرد،اگر چه هزاران تصور برای انسان حاصل باشد یا نباشد،و اگر اصل،بر نبودن ارتباط میان وجه معلوم و وجه مجهول مطلوب باشد،دیگر تفاوتی میان وجه معلوم مطلوب و دیگر تصورات ذهن وجود ندارد.
اما آیا آنچه از سوی اندیشمندان مطرح شده و پارهای از علوم را پیافکنده است،تمام سرگردانیها را از پیش روی انسان برمیدارد و با آنچه که از راه وجدان مییابد همخوانی دارد؟هرچند بررسی این پرسش به گونه تمام و کامل،از چارچوب این مقاله بیرون بیرون و نیازمند پژوهش و دقت نظر بیشتری است،با این همه،نگارنده با بررسی اجمالی بحث از این دیدگاه که نگاه پیشینیان به نحوه حصول علم چگونه بوده است و از چه زمانی،مسئله به صورت روشنی،مورد پذیرش همگان قرار گرفته است،به این نتیجه رسیده است که تصور نمیتواند امری اکتسابی شمرده شود و تفسیری از تصور که براساس آن،منطق نه بخشی ارسطوئی به منطق دو بخشی سینوی تغییر کرده است،نمیتواند اساس توجیهپذیری داشته باشد،و طرح کردن بحث حدود پیش از طرح قیاس و برهان،با این عنوان که بحث حدود،پیرامون تصورات است و جایگاه تصور پیش از جایگاه تصدیق میباشد،امری نادرست به شمار میآید."