چکیده:
غارتگری های سرداران معاویه در قلمرو حکومتی حضرت امیر علیه السلام با تهاجم ضحاک بن قیس آغاز شد و با کشتارهای بسر بن ارطاه پایان یافت. با بررسی و تجزیه و تحلیل سخنان و بیانات امیر مؤمنان علیه السلام در نامه 36 و مراجعه به منابع متقدم می توان دریافت که این نامه در جواب نامه برادر علی علیه السلام، عقیل نوشته شده و در باره غارتگری سردار معاویه، ضحاک بن قیس فهری به قلمرو حکومتی امام در سال 38 هجری است. شواهد و قراین و تحلیل مباحث نامه 36 حاکی از آن است که مباحث نامه نمی تواند به ماجرای غارت بسر بن ارطاه بر یمن در سال چهل هجری مربوط باشد. درگیر شدن سپاه امام با لشکریان ضحاک و درگیر نشدن سپاهیان آن حضرت با نیروهای بسر در جریان حمله و غارت او، همچنین شهادت امام همزمان با اواخر حمله بسر و زنده بودن امام و نامه نگاشتن ایشان پس از حمله ضحاک از جمله دلایل مربوط بودن نامه به ماجرای ضحاک و نه بسر است.
خلاصه ماشینی:
نقد و بررسی مباحث تاریخی نامة 36 در ترجمهها و شرحهای نهج البلاغه دکتر محمد علی چلونگر 1 علیاکبر عباسی 2 چکیده: غارتگریهای سرداران معاویه در قلمرو حکومتی حضرت امیر( با تهاجم ضحاک بن قیس آغاز شد و با کشتارهای بسر بن ارطاه پایان یافت.
با بررسی و تجزیه و تحلیل سخنان و بیانات امیر مؤمنان( در نامه 36 و مراجعه به منابع متقدم میتوان دریافت که این نامه در جواب نامه برادر علی(، عقیل نوشته شده و در باره غارتگری سردار معاویه، ضحاک بن قیس فهری به قلمرو حکومتی امام در سال 38 هجری است.
7 یکی دیگر از مترجمین معروف در ترجمه روان خویش بر نهج البلاغه و در پاورقی نامه 36 اشاره مینماید که منظور امام بسر بن ابی ارطاه است که به یمن تاخته بود.
8 در ترجمهای دیگر هم به شخصیت مورد نظر امام در نامه اشارهای نشده، ولی زمان نگارش نامه را، به اشتباه، سال 39 هجری ذکر نموده است؛ 9 در حالی که غارت و حمله ضحاک بن قیس بلافاصله پس از نبرد نهروان بود 10 و جنگ نهروان در اواخر سال سی و هفت هجری بود 11 و مدتی طولانی پس از تهاجم ضحاک غارتگران شامی بر قلمرو حکومتی علی( حمله مینمودند و تا شهادت حضرت امیر این ویرانگریها ادامه داشت.
5 در ترجمهای جدیدتر از نهج البلاغه و در متن ترجمه و داخل پرانتز، شخصیت مورد نظر امام در این نامه بسر بن ارطاه ذکر شده است.