چکیده:
هر چند مسلک شیخیه از نظر اعتقادی هیچگونه ارتباطی با بابیت و بهائیت ندارد، ولی ارائه عقاید و آموزههایی متفاوت و خارج از چهارچوبهای مقبول شیعی زمینه و بستر لازم فکری و فرهنگی را برای ادعاهای دروغین سید علیمحمد شیرازی فراهم کرد. سید علیمحمد بر مذهب شیخ احسائی بود و بنیان بسیاری از دعاوی اولیه خویش را بر آموزههای شیخیه نهاده است. شیخ احسائی از شاگردان سید کاظم رشتی رهبر وقت مسلک شیخیه بود. با توجه به اهمیت دعاوی این دو تن، میرزا حسینعلی نوری ملقب به بهاءاله نیز برای شکلگیری هسته اولیه نهضت بابیت، شیخ احمد احسائی و سید کاظم رشتی را «نورین نیرین» لقب میدهد و آنها را مبشران ظهور خود و باب میخواند و نخستین گروندگان به بابیه همه از پیروان و طرفداران شیخیه بهشمار میرفتند. در طی شش سال ادعاهای باب تا اعدام او در ایران شاهد وقایعی مانند شورش قلعه طبرسی و فتنههای زنجان و نیریز هستیم که عاقبت حکومت قاجار را مجاب به اعدام باب و مجازات بابیان میکند. این فرقه در ایران و در برخی دیگر از نقاط جهان از زمان قاجر تا کنون ریشه دوانیده است. فرقه بهائیت با بهاءاله تاسیس و توسط عبدالبهاء و شوقیافندی توسعه و ترمیم یافت. فرقه بهائیت با وجود برخی شعارهای آرمانگرایانه در عمل بسیار ناشیانه و سرکوبگرایانه عمل میکنند و تمام اعضا مانند یک فرقه در خدمت سرکردگان و تحت امر آنها هستند.
خلاصه ماشینی:
"جامعه شناسی تاریخی فرقه ضاله بهائیت ، با تکیه بر بسترهای اجتماعی و فکری شکل گیری این فرقه در ایران دوره قاجار مجتبی اشرافی ١*، مرتضی اشرافی 2 (تاریخ دریافت : ١٣٩٣/١٢/١٣، تاریخ پذیرش : ١٣٩٥/٤/١) چکیده هر چند مسلک شیخیه از نظر اعتقادی هیچ گونه ارتباطی با بابیت و بهائیـت نـدارد، ولـی ارائـه عقاید و آموزه هایی متفاوت و خارج از چهارچوب های مقبول شیعی زمینه و بستر لازم فکـری و فرهنگی را برای ادعاهای دروغین سید علی محمد شیرازی فراهم کرد.
میرزا حسین علی هم در حصـر عکـا، کتاب «اقدس » که به تعبیری ام الکتاب بهائیت و شامل احکام و تعـالیم اصـلی بهائیـت اسـت و عـج کتاب «ایقان » را در پاسخ به پرسش های سیدخال (دائی باب ) در مورد ظهـور امـام قـائم و شبهات قرآن می نویسد و در این روزگار تلاش برای کسب مشروعیت مضاعف در میان پیروان و به نوعی تشکیل یک دین جدید را در سرلوح کار خود قرار می دهـد و ایـن گونـه اسـت کـه بهائیت از دل بابیه و شیخیه شکل می گیرد، و سرانجام میـرزا حسـین علـی نـوری معـروف بـه بهاءالله در شب سوم ذیقعده ١٣٠٩ در عکا درگذشت (حجازی ، ١٣٩٠: ٩٩ و١٠٠).
در بررسی ماهیت و چگونگی شکل گیری فرقه بابیه و نیز بررسی افکار و عقاید علی محمـد شیرازی و حوادثی که بابیان در طی شش سال از ادعا تا اعدام باب در ایران مرتکـب شـدند و متعاقب آن شکل گیری فرقه جدیدی از دل آن با نام بهائیت می توان این گونه استنباط کـرد کـه فرقه بابیه ، فرقه ای ضاله است و ریشه در نحله شیخیه و افکار شیخ احمد احسایی و سـیدکاظم رشتی داشت ."