چکیده:
معنای ارث آن است که بازماندگان متوفی، اموال و حقوقهای او به حکم قانون میباشد.
در نظام حقوقی اسلام این نهاد به رسمیت شناخته شده و در قرآن به آن تصریح شده و در
روایات معصومین علیهم السلام نیز شرایط و تقریرات آن توضیح داده شده است. در احکام
و مقررات ارث، در بعضی از موارد سهم زن با مرد یکسان و در برخی از موارد دیگر سهم
مرد بیشتر از زن معین شده است.
اختلاف سهم الارث زن و مرد، ممکن است این شبهه را ایجاد نماید که تفاوت سهم الارث
زن و مرد در تمام این موارد عادلانه نیست و برای برقراری عدالت و دفاع از حقوق زن
با توجه به تفاوت شرایط خانوادگی و اجتماعی زنان و مردان معاصر با زمان صدر اسلام،
لازم است در این تفاوت تجدید نظر شود. در این مقاله تلاش شده است که این تفاوت با
توجه به تعهدات مالی مردان در قبال زنان و نیز فرزندان، توجیه و ثابت گردد که در
نظام حقوق اسلام، حقوق مالی زنان نسبت به مردان مورد حمایت بیشتری قرار گرفته است.
Inheritance means that those relatives of the deceased who out live him inherit his property and rights by order of law. In Islamic law system, this custom has also been recognized and it has been specified in Quran as well. Besides, in the traditions of the innocent Imams (As), its conditions and stipulations have been explained.
In the orders and regulations of inheritance, in some cases woman’s portion is the same as man’s portion, and in some other cases man’s portion is more than woman’s portion. The difference between inheritance portion of woman and man may raise this doubt that the difference between inheritance portion of woman and man is not fair in all these cases. Besides, this difference needs to be reconsidered in order to administer justice and defend woman’s rights regarding change in family and social conditions of contemporary women and men as compared with those of the advent of Islam.
In this writing, it has been attempted to justify the difference between in heritance portion of woman and man in regard to financial commitments of men to women as well as children; and to prove that in Islamic law system, women’s financial rights have been more supported than those of men.
خلاصه ماشینی:
"در نتیجه یکی از شبهههایی که در رابطه با حقوق زن مطرح میشود این است که چرا در نظام حقوقی، حق زنان نادیده گرفته شده و سهم الارث آنان از مردان کمتر است؟ از طرف دیگر، بر فرض عادلانه بودن این سهم در صدر اسلام، آیا امروز نباید با توجه به موقعیت زمانی و اجتماعی در این احکام تجدید نظر شود؟ به عبارت دیگر آیا شرایط زمانی و مکانی ـ که بنیانگذار جمهوری اسلامی آن را در اجتهاد دخیل دانسته است، باعث تغییر حکم ارث نمیشود؟ در این مقاله تلاش بر آن است که با توجه به حکم صریح قرآن در این موارد، به تفاوت سهم الارث زن و مرد ـ با توجه به تفاوت اساسی در تعهدات و تکالیف مالی آنان در خانواده ـ توجه شود.
در این روایت جریان مباحثه ابن ابی العوجا با محمد بن نعمان از قول هشام ـ که یکی از شاگردان امام صادق (ع) است نقل شده و شبهه مربوط به تشریع حکم ارث زن و مرد را مطرح کرده مبنی بر این که چرا باید سهم زن ضعیف نسبت به مرد قوی و توانمند کمتر باشد و نصف او ارث ببرد؟ هشام میگوید: جریان را به محضر امام صادق (ع) عرض کردم و حضرت در پاسخ به این شبهه به حقوق مالی و دفاعی مختلف اشاره فرمود که بر عهده مرد هست ولی زن نسبت به آنها تعهدی ندارد، از آن جمله دیه خاصی که بستگان شخص قاتل در قتل خطایی با شرایط خاص متحمل میشوند و دادن این دیه به عهده زنها نیست و فقط بر عهده مردان است؛ همین طور پرداخت نفقه بر عهدة زنها نیست؛ همچنین حکم جهاد از زنها برداشته شده و به نقل از هشام، امام صادق (ع) امور دیگری را برشمرد و فرمود همه این امور بر عهده مردان است؛ بنابراین سهم آنان در ارث دو برابر قرار داده شده است."