چکیده:
این نوشتار بر آن است که به بررسی آرای فیلسوف و متکلم اسکاتلندی مدرسی، یوهانس دنس اسکوتوس(1266 -1308م.) در زمینه «اصالت اراده» و بررسی و نقد اجمالی آن بپردازد. آنچه فلسفه اخلاق اسکوتوس را به ویژه از فلسفه اخلاق ارسطویی و مشائی ـ هم در سنت مسیحی و هم در سنت اسلامی ـ جدا می کند، اعتقاد اسکوتوس به جدایی عقل و اراده وعدم تبعیت اراده انسان از عقل اوست که نتیجه طبیعی آن به نحوی اعتقاد به اصالت اراده می باشد. در پایان نوشتار با توجه به دیدگاه های مطرح در فلسفه اسلامی، نسبت عقل و اراده به ویژه در مسائل اخلاقی بررسی می شود.
This article has tried to investigate the views of John Duns Scotus (1266-1308)، the Scottish philosopher and theologian، regarding Voluntarism and will briefly criticize it. The difference between Scotus’s philosophy of ethics and the Aristotelian and Peripatetic philosophy of ethics (both in the Christian and Muslim tradition) is that Scotus believes reason and will are separate and human’s will does not obey his reason. This theory naturally ends up to a kind of voluntarism. Finally considering the important views of Islamic philosophy، the relation between reason and will، especially in ethical matters، is investigated.
خلاصه ماشینی:
به نظر آکوئيني ، اراده ، ارتباط عّلي بـا عقـل دارد؛ به اين ترتيب که عقل ابتدا غايتي را تصور مي کند و بدين سان ، اراده را معطوف به عمـل مي کند، آنگاه اراده ، قوا و وسايل لازم براي رسيدن به آن غايت را طلب مي کند و خـود را به سوي آنها حرکت مي دهد.
زيرا وي در اين کتاب به موضـع هنريکـوس کـاملاً نزديـک شـده ، اراده را علـت تامـۀ حرکت و فعل مي داند و همين مطلب است که در تفکر پـس از وي ، بـه ويـژه در ميـان فرانسيسي ها محل توجه است و به نظر مي رسد که ديـدگاه اصـلي اسـکوتوس دربـارٔە نسبت عقل و اراده ، همين ديدگاه اخير باشد.
(and Kretzmann, 2002: 258 انسان بر اين اساس ، به نظر اسکوتوس موجودي مختـار اسـت ؛ يعنـي فاعـل مختـار است ، نه فاعل بالطبع ، مانند فاعل هاي طبيعي که از خود اختياري ندارند و فعل آنهـا بـه نحو ضروري از آنها صادر مي شوند.
بنابراين ، اسکوتوس معتقد است که ارادٔە انسان عمدتاً بدين معنا آزاد نيست کـه بـه طور همزمان ، متعلق هاي متضاد را اراده مي کند، بلکه به اين معنا آزاد اسـت کـه امکـان اراده کردن هر يک از دو امر متضاد و يا اساساً امکان اراده کردن يا اراده نکردن را در زمان حال دارا مي باشد و اين ، نکتۀ کليدي در فهم ديدگاه اسکوتوس است .