چکیده:
بهرهگیری از فرهنگ و ادب مشرق زمین و به ویژه سرزمین پارس در سفرنامهها و داستانهای نویسندگان ابتدای قرن 20 فرانسه،از جمله در آثار موریس بارس امری واضح و مبرهن است.این تأثیر در دفاتر و در دو کتاب باغی بر ساحل رود اورونت و تحقیقی در سرزمینهای لوان که قبل از مرگ وی به چاپ رسید از جایگاه ویژهای برخوردار است.بارس گاه در نوشتههایش و در حکم یک صاحب قلم،انتقالدهندهء فرهنگ و ادبیات شرقی و ایرانی به غربیان میشود و در پارهای اوقات با اشعار سخنوران این مرزوبوم آثارش را زیبنده میسازد؛گاه به عنوان یک الگوی وطنپرستی برای فرانسویها از باورهای ملی و اعتقادات مذهبی به خصوص ایرانیان سخن میگوید و اعتبار آنها را در غنا و استواری یک فرهنگ و یک ملت گوشزد میکند.در این مقاله به تجزیه و تحلیل نوشتههای این سه عنوان بارس پرداختیم تا نقل قولها و اشارههای مستقیم یا غیر مستقیمی را که به شاعران ایرانی وجود دارد برجسته سازیم و نقش بنیادین آنها را در پیدایش آثار نویسندهء فرانسوی، موریس بارس،شرح دهیم.
خلاصه ماشینی:
"نویسنده در جایی دیگر نیز مکالمهء خود را با فرد دیگری نقل میکند،فردی که چون او آشنا به تاریخ اعتقادات ایرانیان و به ویژه شیعیان است و بعد از اشتیاق خود در مورد آگاهی از واقعهء کربلا سخن میراند که چگونه این حادثهء ناگوار در دل و جان هر پارسی جای دارد «سهشنبه 21 اکتبر،شام خاناهء بورژه-با پیرمردی دربارهء سفر صحبت میکردم و زمانی که نام کربلا را بر زبان آوردم او گفت:اوه!آقا،شما خاندان علی را دوست دارید،حسن، حسین...
اما واهمهای از باد و باران ندارد و تمامی فصول را پشت سر میگذارد»84(نک،همان:567)،البته ترجمهء حاضر از جملهء بارس بیشک معادل این بیت شاعر در هفت پیکر است: «لعل کو دیر زاد،دیر بقاست لاله کامد سبک،سبک برخاست» (حمیدیان 4831:864) یا زمانی که بارس دربارهء قلعهای که اوریانت در آن زندانی است از یک رباعی صحابی یاد میکند و مینویسد که«گرچه قفس پوشیده از نقوش زیبا و تزئینات است،اما پرنده با دیدگان خود به دنبال مفری است»94(نک،همان:757)یا در جایی دیگر دوباره به گفتهء همین هنرمند اشارتی دارد و میسراید که«گرچه در پیکر پرنده وجود هیچ پری بیدلیل (74)- ẓLes jardins de Qalaat ?taient r?put?s parmi les plus beaux de la Syrie,dans un temps ou les Arabes excellaient dans l'art d'exprimer avec de l'eau et des fleurs leurs r?veries infinies d'amour et de religion.
ولی از همه مهمتر این است که فراموش نکنیم همین سفر،الهام بخش کتاب تحقیقی در سرزمینهای لوان شد؛در جایجای این اثر نویسنده اهمیت روابط فرهنگی و به ویژه ادبی میان فرانسه و این خطه را بازگو میکند:«نویسندگان فرانسوی که به روش و سنت ادیبانی -------------- (16)- ẓC'est ainsi que je suis venu pr?s du tombeau du Christ."