چکیده:
حقوق معاهدات و حقوق مسئولیت بینالمللی دو حوزه از مهمترین حوزههای حقوق بینالملل هستند؛ چرا که بخش اعظمی از موضوعات حقوق بینالملل با مساله انجام تعهدات بینالمللی و نیز نقض تعهدات بینالمللی سر و کار دارد که باید با قواعد برآمده از این دو حوزه مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند. در این راستا توجه به موضوعاتی که تا اندازهﺍی بهگونهﺍﻱ مشترک در این دو حوزه مطرح گشته، در تبیین هرچه بهتر آنها کمک خواهد کرد. معاذیر رافع وصف متخلفانه یک عمل که در بخش پنجم از طرح مواد راجع به مسئولیت بینالمللی دولتها (مصوب سال 2001 کمیسیون حقوق بینالملل) آمده است در کنار معاذیر عدم اجرای تعهدات معاهدهﺍی مندرج در معاهده 1969 وین درخصوص حقوق معاهدات، از جمله موضوعاتی هستند که میتوانند در راستای این هدف مورد بررسی قرار گیرند.
International law of treaties and international law of responsibility are the two most important domains of international law as vast majority of international law subjects deal with the performance and breach of international obligations which should be analyzed based on the provisions derived from these two domains. In this regard, close consideration of those subjects which are, to some extent provided commonly by both of them, will lead to explain them better. The circumstances precluding wrongfulness in chapter 5 of the draft articles of International Law Commission on states responsibility together with the justifications not to perform treaty obligations which are provided in Vienna Convention of the Law of Treaties are the issues which are examined in this regard.
خلاصه ماشینی:
در ادامه و با در نظر گرفتن هدف اصلی از نگارش مقاله حاضر،بیان میکنیم که کمیسیون حقوق بین الملل،هم در تدوین عهدنامه وین 1969 و هم در رابطه با طرح پیشنویس راجع به مسئولیت بین المللی دولتها،با در نظر گرفتن موازین عرفی و معیارهای منطقی،نسبت به موارد و معاذیری که میتوانند بر سر راه انجام تعهدات برخاسته از معاهده بین المللی و یا هر منبع بین المللی دیگری که تعهدی بین المللی ایجاد میکند،مانع به وجود آورند و مبنایی برای فسخ یا اختتام آن معاهده یا نادیده گرفتن تعهد بین المللی دیگر گردند،بیتوجه نبوده و با بیان هریک از این موارد در قالبی مشخص،چگونگی استناد بدانها را از جانب دولتها مشخص کرده است.
30 بند هفتم)جایگاه اصل تناسب در استناد به اقدام متقابل و نقض اساسی معاهده اصل تناسب که بنابر آن،اقدامات متقابل با در نظر گرفتن شدت عمل متخلفانه بین المللی و حقوق نقض شده باید متناسب با ضرر و زیانی باشد که به وجود آمده(ماده 51 طرح مسئولیت بین المللی دولتها)در اتخاذ این عکسالعمل از سوی کشورها از اهمیت ویژهای برخوردار است.
معاهده میداند،اما با تأثیرپذیری از قواعد طرح مسئولیت،میتوان برای این حوزه دایرهای وسیع تصور کرد،بهطوریکه دولت متضرر از نقض غیراساسی یک تعهد معاهدهای نیز بتواند در قالب دفاع اقدام متقابل،تعهد معاهدهای را نادیده بگیرد؛یعنی«به رغم اینکه بند 2 ماده 42 عهدنامه وین 1969 این مسأله را بدیهی دانسته که تعلیق یا خاتمه معاهده تنها میتواند مطابق مقررات عهدنامه وین و بهویژه ماده 60 انجام گیرد،اما به نظر میرسد زمینهای جداگانه با عدم انجام تعهدات معاهدهای که توسط قواعد اقدامات متقابل در طرح مسئولیت بین المللی دولتها مقرر گشته،که استقلال این قسمت از مقررات عهدنامه وین را تا اندازه زیادی تحتتأثیر قرار میدهد».