چکیده:
نوین گرایی آموزشی از جنبه های کوشش ایرانیان برای رسیدن به وحدت ملی شمرده می شود. این تکاپوها که اندکی پیش از مشروطه آغاز شد، برای شالوده ریزی جامعه ای مبتنی بر «هویت ایرانی» بود و آشنایی با تاریخ ایران را زمینه ساز رسیدن به وحدت ملی قلمداد می کرد.
هدف این نوشتار، بازشناسی مفهوم هویت ایرانی در شماری از کتابهای درسی تاریخ بوده است. این آثار از آغاز تا پایان دوره رضاشاه بررسی شده اند. پژوهشگر همچنین کوشیده است تا با مطالعه روندی(trend study)چگونگی تکوین کتاب های درسی تاریخ و بازتاب مفهوم هویت ایرانی در آن ها را توصیف تاریخی نماید.
این بررسی نشان داد که درس تاریخ سهم والایی را در تعلیم مفهوم هویت ایرانی به دانش آموختگان داشته است.
Modernist education is counted as a shiny jewel of Iranian efforts for reaching national harmony. These actions that started slightly before the Constitutional Movement tried to found a society based on Iranian identity and acquaintance، in which Iran's history was declared as a preparation for achieving national unity. This study aims at recognizing the meaning of Iranian identity in historical school textbooks from the beginning to the end of the Reza Shah era. The researcher has used trend study in order to find out the historical developmental process of reflection the meaning of Iranian identity in school's textbooks. The results highlighted that history had a high portion to teach a meaning of Iranian identity to Iranian graduated.
خلاصه ماشینی:
پژوهشهای تاریخی(علمی-پژوهشی) دانشکده ادبیات و علوم انسانی-دانشگاه اصفهان دورهء جدید،سال دوم،شمارهء 1(پیاپی 5)،بهار 9831،ص 68-76 هویت ایرانی در کتابهای درسی تاریخ «مطالعهء موردی:دورهء قاجار تا پایان حکومت رضاشاه» دکتر محمد رضا عسکرانی* چکیده نوین گرایی آموزشی از جنبههای کوشش ایرانیان برای رسیدن به وحدت ملی شمرده میشود.
در ادامه کتابهایی که برای تدریس تاریخ در مراکز آموزشی نوشته شدهاند و در این نوشتار مورد استناد قرار گرفتهاند،به کوتاهی بررسی میگردد: دورهء ابتدایی از تاریخ عالم[جلد اول]تاریخ ایران- این کتاب که به نظر میرسد اولین کتاب برنامهریزی شده درسی تاریخ باشد،در سالهای بعد از مشروطه توسط نویسنده برای استفاده در دورهء ابتدایی سادهسازی و خلاصه گردید و با عنوان«تاریخ مختصر ایران»بارها تجدید چاپ شد.
تکلیف و قصد ما نگارش یک دورهء ابتدایی از تاریخ عالم است و طبیعی آنکه از ملل قدیمه مشرق شروع نماییم و تاریخ ایران را پیش اندازیم و نخست این کار کردنی را بپردازیم؛زیرا که ایرانیهای قدیم ما یکی از ارکان معتبر ملل مذکوره بودهاند و به شاهگاههای بزرگ خود را در عالم معرفی و معروف نموده و فرضا که ما در این مورد رعایت وطن عزیز خویش را کرده باشیم،گناهی نکردهایم؛...
درباره کتاب«دورهء ابتدایی از تاریخ عالم[جلد اول]تاریخ ایران»و نویسندهاش به دلیل اهمیتی که در تاریخ نگاری درسی ایران داشت،شرح بیشتری داده شد؛ولی از آنجا که هدف اصلی این نوشتار،رهگیری هویت ایرانی در کتابهای درسی تاریخ است،سایر آثار مورد استناد بیشتر بررسی میگردد: دوره مختصر تاریخ ایران-محمد علی فروغی آن را در 552 صفحه برای دانشآموزان مدارس ابتدایی و کلاس اول مدارس علمی(متوسطه)تهیه کرد.
دوره تاریخ عمومی برای سال اول متوسطه-حسین فرهودی این اثر را براساس برنامهء درسی وزارت معارف تألیف کرد و در مهر 9031 چاپ سوم آن منتشر شد؛ولی در سالهای بعد بهطور مرتب توسط ناشران مختلف به چاپ رسید.