چکیده:
در مجامع علمی،ادوارد سعید را با کتاب شرقشناسی وی میشناسند.سه اصل کلی در شکلگیری اندیشه و طبعا آثار وی دخیل بودهاند؛اول،بیان دقیق جایگاه و رسالت فرهنگی روشنفکر؛دوم،بررسی گفتمان غریبان درباره شرق بطور اعم و اسلام بطور اخص؛و سوم،برجسته کردن مبارزات مردم فلسطین.این نوشتار با بررسی سه اصل فوق به صورت مجزا و مفصل و نحوه نگرش ادوارد سعید در چارچوب این اصول،نشان میدهد که اگرچه،در گفتار و نوشتار وی تناقضاتی به چشم میخورد،اما سعید صرفا برای رسیدن به یک هدف کلی و متعالی میکوشد: مبارزه برای ابقای سرزمینی،فرهنگی،سیاسی و تاریخی میهن خود:فلسطین.لذا سعید در چارچوب هریک از اصول سهگانه،به فکر بیرون کشیدن تاریخ،مردم و سرزمین فلسطین از محاق فراموشی گفتمان مدرنیته بهطور اعم و گفتمان شرقشناسی بهطور اخص است.او در این راستا با عنایت به واقعیات جهانی و منطقهای به افشاگری میپردازد و سپس،حتی با پذیرش کشوری یهودی- فلسطینی میخواهد فلسطین برجا بماند.
خلاصه ماشینی:
"این درحالی است که در نزد سعید،روشنفکر نقش نمایندگی را براساس اصولی جهانشمول ایفا میکند:یعنی همه انسانها این حق را دارند که از دولتها و ملتهای دنیا انتظار رفتاری را داشته باشند که با معیارهای آزادی و عدالت منطبق باشد و الهامات متعالی فرهنگی را تأیید کرده و اشتیاقات ملی و مذهبی را به جلو سوق دهد )8:7002,maharbA( ؛و اگر از آنها تخطی عمومی یا بیتوجهی نسبت به این معیارها دیده شد،نیازمند گواهی دادن و پیکاری شجاعانه علیه آنها باشد و به همین خاطر است که«روشنفکران متعلق به طرف ضعیف و بینماینده»(سعید،1377(الف):55)،تلقی میشوند.
سه امر باعث شد تا حتی سادهترین تصور درباره اعراب و اسلام به صورت یک موضوع کاملا سیاسی و تقریبا ناهنجار درآید؛اول،تاریخچه تعصب همگانی و مشهور ضدعرب و ضداسلام غرب که بلافاصله در تاریخچه شرقشناسی انعکاس پیدا کرده است؛دوم،منازعه بین اعراب و صهیونیسم اسرائیلی و تأثیر آن بر یهودیان آمریکا و نیز بر فرهنگ لیبرالی و عمومی مردم؛سوم،تقریبا فقدان کامل هرگونه بستر و موقعیت فرهنگی که از آن طریق بتوان با عربها و اسلام احساس همگامی کرده و یا بدون هیچگونه احساس منفی آنها را مورد بحث قرار داد(سعید،1377(الف):55).
با چنین شیوههایی است که به صورت وهمی،یکی پس از دیگری از لحاظ اقتصادی منافع آمریکا را پشتیبانی و در نگهداری از فروریزش تصویر غرب از خویشتن و سلطه بر شرق دست به باز تولید دائم خود زده است:تصویر اسلام به عنوان ایدئولوژی مدرنیزاسیون و تأیید ارزش عمومی برای دنیای غرب(سعید،1379:103)ایدئولوژیسازی از طریق دستگاههای تبلیغاتی و رسانههای جهانی بیشترین نقش را در این بین ایفا میکند.
و این فلسطین است که به عنوان محور شرق اسلامی و همچنین به عنوان میهن اصلی ادوارد سعید مرکز ثقل توجه قرار میگیرد و برای ماندگاری آن از هر شیوهای استفاده میکند،گرچه امکان تناقضگویی در ساختار تفکراتی نیز وجود داشته باشد."