چکیده:
«چرخهی میلانکوویچ»نامی عمومی برای چرخههای گردشی کرهی زمین،و در ارتباط با میزان جذب انرژی خورشیدی و تغییرات لایههای یخی آن است.اگرچه این چرخه را میلوتین میلانکوویچ تفسیر و ارائه کرد،اما او اولین فرد نبود و قبل از او دانشمندان دیگری چون ادمار1 (1842)و«کرال»2(1875)چرخههای گردشی زمین را مورد بحث و بررسی قرار داده بودند. چرخهی میلانکوویچ مبتنی بر سه ویژگی مدار انتقالی زمین3،زاویهی انحراف4و چرخش محور زمین5است[2528,23]. میلانکوویچ با استفاده از این عوامل و به ویژه برپایهی چرخش محور زمین،تغییرات دریافت انرژی خورشیدی و درجهی حرارت مربوط به سطح آن را،در سطح زمین و در طول زمان و دورههای شش ماهه،و در عرضهای جغرافیایی 55،60 و 65 درجه محاسبه کرد[1]تا مطابقتی بین این تغییرات و نوسانات آب و هوایی پلیوستوسن برقرار کند.تأثیر این سه عامل در میزان انرژی وارد به زمین هیچ یا ناچیز است،اما چون شدت اختلاف آنها بین فصول تغییر مییابد،لذا تأثیرات آنها باعث ایجاد زمستانهای معتدل بارش زیاد برف،و در نتیجه، تابستانهای خنکتر با ذوب برفها در عرضهای جغرافیایی متوسط و بالا میشود. نظریهی میلانکوویچ تا مدتها مورد قبول دانشمندان و محققان بود،اما برای مدتی کنار گذاشته شد و اکنون با توجه به مطالعات اخیر که شامل حفاری بستر اقیانوسها و مطالعهی رسوبات و محتویات فسیلی آنهاست،دوباره پذیرفته شده است.این مطالعات نشان دادهاند که تغییرات آب و هوایی زمین در صدها هزار سال گذشته،با تغییرات هندسی مدار زمین،تغییر شکل مدار و تغییر در میزان تمایل و انحراف محور زمین مطابقت دارد و از آن جهت مهم است که این تغییرات علت اصلی توالی دورههای یخبندان کواترنر بودهاند[29]. به این ترتیب،این تغییرات روی آب و هوای زمین در دورههای متفاوت و متوالی تأثیر گذاشتهاند که بخش مهم و اعظم آن در خصوص دورههای یخچالی-بین یخچالی است.در مقالهی حاضر سعی بر این بوده است که ابتدا پس از آشنایی و معرفی مختصر این چرخه و تغییرات آن در طول زمان،ارتباط آن با تغییرات آب و هوای گذشته و حتی حال بررسی و تفسیری مختصر از اتفاقات آب و هوایی دیرینه ارائه شود.ابتدا اصول و سازوکار حرکات کرهی زمین و چگونگی تأثیر آن بر فصول و آب و هوا مختصرا توضیح داده شده و سپس وضعیت آب و هوای دیرینه مورد بررسی قرار گرفته است[2].
خلاصه ماشینی:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) در طول زمان،چرخش آرام زمین حول محور خود و در مسیر دایرهای باعث تغییر موقعیت زمین نسبت به خورشید و جذب انرژی نورانی آن میشود و به ایجاد فصلهای گرم و سرد با توجه به مقدار انرژی میانجامد.
حال اگر در زمستان و تابستان نیمکرهها در وضعیت پریهلیون و آفلیون تغییر کند،یقینا تحول طول شب و روز را در نیمکرهها بیان میکند چرا که طول و دمای روز و شب نیز مستقیما به میزان تشعشعات نورانی خورشید که زمین دریافت میکند،وابسته است و کرویت و میزان انحراف محور زمین در طول آنها تأثیر مستقیم دارد(جدول 2)[72].
چرخههای میلانکوویچ در دورههای یخچالی و بین یخچالی تأثیر دارند،چرا که مهمترین دورههای یخچالی 001 هزار سال قبل رخ دادهاند و از نظر زمانی با تغییرات مدار و محور زمین مطابقت میکند که این تغییرات در میزان پرتوهای خورشیدی تأثیر گذاشته و سردی هوا و یخبندان را منجر شده است[62].
(به تصویر صفحه مراجعه شود) زمین در چرخش خود به دور خورشید در مدار مشخصی حرکت میکند که شکل این مدار حول خورشید،به دلیل نیروی جاذبهی بین سیارات، مانند مدار بسیرای دیگر از سیارات منظومهی شمسی ثابت نیست و تغییر میکند در این زمینه،برگر(1991)و لاسکر (3991)نیز مطالعاتی را در خصوص چرخههای میلانکوویچ و تأثیر پرتوهای خورشید در عرضهای متفاوت جغرافیایی انجام دادند.
ایمبری و کیپ(1791)عنوان کردند که حرکت«فرامینیفر بنتیک»41در اقیانوس اطلس طی 051 هزار سال گذشته،تحت دورههای یخچالی دورههای سردتر آب و هوای زمین،و دورههای میان یخچالی، دورههای گرمتر آب و هوای زمین در طول میلیونها سال قبل هستند تأثیر شرایط محیطی و به علت تغییرات مربوط به جریانهای عمیق اقیانوسی اتفاق افتاده که این تغییرات محیطی وابسته به چرخههای میلانکوویچ بوده است."