چکیده:
<P>کیسانیه نخستین فرقه شیعه است که در اواخر قرن اول پدید آمد و تحولات مهمی را در تاریخ اسلام به وجود آورد.این نخستین فرقهای به شمار میآید که در آن ادعای مهدویت شده است.این فرقه زیاد دوام نیاورد و به سبب انشعابات و دلایل دیگر،به تدریج در فرقههای دیگر مثل امامیه و غلات منحل شد و سرانجام منقرض گشت.</P>
خلاصه ماشینی:
"بعضی دیگر میان مختار و کیسان تفاوت نهاده و عقیده دارند که کیسان ابو عمره، غیر از مختار است6و این لقب یکی از غلامان آزاد شده حضرت علی علیه السلام بود که در قیام (1)-غلات قبل از کیسانیه بودند،ولی غلات خارج از مذهب شیعه هستند،به همین سبب،کیسانیه را به عنوان نخستین فرقه شیعی ذکر کردیم.
در این صورت کیسانیه منسوب به کیسان هستند که همان ابو عمره سائب بن مالک اسعدی است که رئیس شرطه مختار و فردی افراطی بود و بعد از محمد بن حنفیه،امامت محمد بن حنفیه را مدعی شد و درباره او افراط کرد و او را مهدی موعود معرفی نمود.
پیدایش کیسانیه درباره زمان پیدایش این فرقه،ابهام و اختلاف بسیار است و در این زمینه چند قول وجود دارد: قول اول اینکه به گفته نوبختی،پس از شهادت امام علی علیه السلام کسانی که به امامت او عقیده داشتند و آن را امری واجب از طرف خداوند میدانستند،بر سه گروه شدند.
چون علی بن حسین علیه السلام و حسن بن حسن علیه السلام حاضر نبودند و مجازات محمد حنفیه برای بیعت با عبد الملک مروان بود،به همین علت امامت به ابو هاشم رسید که او امام صامت بود.
3 حربیه این فرقه از غلات کیسانیه به شمار میآیند و به امامت عبد الله بن عمرو حرب قائل هستند که یکی از رؤسای جناحیه بود و اعتقاد داشت که روح خدا از ابو هاشم به او منتقل شده است.
2چون اعتقاد داشت وصیت محمد حنفیه به پسرش ابو هاشم-بعد از غیبت پدرش-از نوع وصیتی بود که پیامبر خدا در مدینه به علی علیه السلام کرد."