چکیده:
مطالعهء تکثیر و پرورش در اسارت جبیر،یکی از گونههای در معرض انقراض ایران با زندهگیری 5 رأس(2 نر و 3 ماده)از پناهگاه حیات وحش نای بندان طبس آغاز شد. جبیرهای زندهگیری شده به یک ناحیهء محصور شده به وسعت 30 هکتار در شیر احمد سبزوار منتقل شدند.شاخصهای رفتاری و زیستی هرگونه جبیر از قبیل تغذیه،جفتگیری،قابلیت تولید مثل،نرخ مرگومیر،رشد جمعیت و همچنین رفتار آنها در مقابل انسان در این مقاله مورد بحث و بررسی قرار گرفت.مشاهدات این تحقیق(در مدت 5 سال)نشان داد که توزیع جنسیت در بین برههایی که هر سال متولد شدهاند برابر نمیباشد.همچنین نرخ زادوولد و مرگومیر و رشد جمعیت برای هر سال محاسبه گردیده است. قلمروطلبی در بین نرها در فصل جفتگیری به درگیری شدید و متعاقبا به مرگ نرهای جوان انجامید. اولین بلوغ در مادهها در سن 6 سالگی و اولین زایمان نیز در 11 ماهگی مشاهده گردید.بهطور کلی رشد جمعیت جبیرها در ناحیهء محصور به جز در سالهای اول قابلتوجه بوده با این حال نرخ بالای مرگومیر آنها،از رشد جمعیت در طول سالهای اول انتقال آنها جلوگیری کرد.
خلاصه ماشینی:
"ادراه کل حفاظت محیط زیست خراسان به دلیل جلوگیری از انقراض نسل جبیر اقدام به زندهگیری چند رأس جبیر از پناهگاه حیات وحش نای بندان طبس کرده تا با مطالعه،تکثیر و پرورش در اسارت اینگونه بتواند زیستگاههایی را که به هر دلیلی از جمعیت جبیر خالی شدهاند دوباره احیاء کند.
روش و مواد بررسی طرح مطالعه و تکثیر جبیر در پناهگاه حیات وحش شیراحمد سبزوار از تاریخ 02 تیرماه 5731 با زندهگیری تعداد پنح رأس جبیر(2 رأس نر و 3 رأس ماده)از منطقه نای بندان طبس توسط اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان و انتقال آنها به محدودهای محصور (حصارکشی شده)به وسعت 03 هکتار در پناهگاه حیات وحش شیر احمد سبزوار شروع شد.
بهعنوان مثال برای محاسبهء نرخ زادوولد جمعیت(نمودار شماره 1)در سال 1831 به صورت زیر عمل شده است: تعداد کل افراد جمعیت/تعداد زادگان در هر مقطع زمانی-نرخ زادوولد درصد 88-001*8/9-نرخ زادوولد ر سال 1831 (به تصویر صفحه مراجعه شود) نمودار شماره(1):نرخ زادوولد جبیرها منبع:پهلوانی،1831 همانطوری که مشاهده میشود،نرخ زادوولد در سال 1831 در مقایسه با اولین سال زایمان جبیرها در داخل محدودهء محصور بیش از دو برابر رشد نشان میدهد.
بحث و نتیجهگیری مطالعات انجام گرفته بر روی جبیرها رهاسازی شده در محدودهء محصور طی پنج سال گذشته نشان داده است که میزان تولید مثل در بین جبیرها در سالهای آغازین به سبب نابالغ بودن مادهها و نیز تعداد اندک مادهها،پایین بوده است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) نقشه شماره(2):موقعیت پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس و منطقه پیشنهادی جهت رهاسازی جبیر منبع:پهلوانی،1831 -به دلیل قلمروطلبی و نزاع و درگیری شدید بین نرهای بالغ،جداسازی نرها از یکدیگر برای کاهش میزان مرگ و میر بایستی انجام شود."