چکیده:
کاربرد سامانههای اطلاعات جغرافیایی طی سالهای اخیر موجب تحول در تجزیه و تحلیل دادههای مکاندار شده است.این موضوع بویژه در زمینهء علوم محیط زیستی که دادههای مکاندار نقش مهمی را در بررسیها ایفا میکنند،بخوبی مشهود میباشد.اما حجم زیاد دادههای مکاندار و پیچیدگی نسبی مدلهای متداول در محیط زیست،باعث زمانبر بودن فرایند تحلیل میشود.بنابراین ضرورت توسعهء GIS و تبدیل سامانههای اطلاعات جغرافیایی عمومی به سامانههای تخصصی زیست محیطی مشهود است.این تحقیق با هدف بررسی امکان اجرای خودکار مدل تخریب در محیط GIS و تهیهء برنامهای کاربرپسند در محیط GIS-ArcView شکل گرفت.در این تحقیق تمامی برنامههای تهیه شده با استفاده از زبان برنامه نویسی Avenue در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی Arcview تهیه شده و در یک مجموعهء واحد به عنوان Extension قرار گرفتند.این Extension شامل یک منو(دربر گیرندهء 51 زیر منو)و دو ابزار است.به منظور آزمون صحت این ṣExtension فرایند ارزیابی زیست محیطی آثار توسعه در شهرستان ملایر به وسعت 389023 هکتار(قبلا به صورت دستی انجام گرفته بود)،با استفاده از همان دادهها و بهرهمندی از Extension تهیه شده،بار دیگر اجرا شد.مقایسهء نتایج حاصل از دو روش دستی و خودکار،نشاندهندهء کاهش زمان لازم به میزان چشمگیر و افزایش دقت اجرای مدل به میزان 31/4 درصد در روش خودکار نسبت به روش دستی بود.به این ترتیب متخصصان محیط زیست با استفاده از این برنامهء تکمیلی GIS میتوانند نسبت به انجام فرایند ارزیابی آثار توسعه بر محیط زیست اقدام کنند.این برنامه تکمیلی در آدرس الکترونیکی (www.esri.com) قرار داده شده و میتواند در اختیار کلیه ارزیابان محیط زیست قرار گیرد.این تحقیق زمینههای لازم را برای توسعهء ṣGIS براساس مدلهایی که توسط متخصصان ایرانی برای کشور طراحی شدهاند فراهم میسازد.
خلاصه ماشینی:
"باتوجه به تجربیات کسب شده در زمینهء ارزیابی آثار توسعه بر محیط زیست و با استفاده از مدل تخریب به شیوههای متفاوت توسط افراد مختلف و نیز تجربه به عمل آمده به شیوهء خودکار در این تحقیق،میتوان چنین بیان داشت که استفاده از این مدل در حالت دستی در پایینترین رتبه از نظر سرعت انجام کار و دقت انجام محاسبات قرار میگیرد.
در کار نیمهدستی که از جدول شمارهء(4):اختلاف و منشا اصلی آنها در دو روش ارزیابی دستی و خودکار (به تصویر صفحه مراجعه شود) برنامههایی نظیر Excel برای واردسازی دادهها به منظور انجام محاسبات لازم در مدل استفاده میشود فقط سرعت و دقت انجام محاسبات نسبت به کاردستی افزایش مییابد،ولی سرعت انجام کار و دقت روی هم گذاری لایهها تغییری نمیکند."