چکیده:
گدازههای بازالتی منطقه ماکو از گستردهترین بازالتهای کواترنری منطقه شمال غرب ایران است که توسط جریان گدازههای بازالتی مربوط به جدیدترین مرحلهء آتشفشانی کوههای آرارات تشکیل یافته است.مهمترین بخش این گدازهها از دامنههای شرقی و جنوبی آرارات وارد بستر رودخانه ساری سو شده و به دشت بازرگان رسیده است،که بعد از پوشانیدن قسمت عمدهای از این دشت،مسیر خود را تغییر داده و از طریق دره غرب شهرستان ماکو وارد مسیر رودخانهء زنگمار شده و از طریق این رودخانه وارد دشت پلدشت گردیده است.این سنگهای سخت غیر کبناته در اکثر مناطق دشت روی آبرفت مسیلها و رودخانههای قدیمی را پوشانده و با همدیگر آبخوان خوبی را تشکیل دادهاند.غلظت فلوئوراید اندازه گیری شده در آب این آبخوان بیش از حد مجاز جهانی(1/5 میلی گرم بر لیتر)میباشد.تمامی اهالی روستاها و شهرهایی که آب آشامیدنی آنها فقط از چشمهها و چاههای بازالتی منطقه تأمین میشود به بیماری فلوئورسیس دندان و احتمالا به فلوئورسیس اسکلتی مبتلا هستند.در این تحقیق جهت تعیین منشأ فلوئوراید بالا در آب زیر زمینی مناطق بازالتی علاوه بر تهیه 11 عدد مقطع نازک از گدازههای بازالتی منطقه و مطالعه میکروسکوپی آنها، در سه نوبت نمونههای آب از چشمههای بازالتی و از رودخانهها(در محل ورود به منطقه)تهیه و مورد آنالیز شیمیایی قرار گرفتهاند.از بررسی این آنالیزهای شیمیایی و پتروگرافی مقاطع نازک بازالتها چنین نتیجهگیری میشود که فلوئوراید با غلظت بالا از طریق مسیر رودخانهسازی سو از خاک ترکیه وارد منابع آب منطقه میشود.
خلاصه ماشینی:
"در این تحقیق جهت تعیین منشأ فلوئوراید بالا در آب زیر زمینی مناطق بازالتی علاوه بر تهیه 11 عدد مقطع نازک از گدازههای بازالتی منطقه و مطالعه میکروسکوپی آنها، در سه نوبت نمونههای آب از چشمههای بازالتی و از رودخانهها(در محل ورود به منطقه)تهیه و مورد آنالیز شیمیایی قرار گرفتهاند.
منشأ فلوراید در آب و تأثیر آن بر سلامتی انسان در بازالتهای منطقه مورد مطالعه بیش از 21 چشمه با دبی بالا(از 02 تا 0004 لیتر بر ثانیه)وجود دارد که چند تا از این چشمهها در فواصل کم از همدیگر قرار گرفتهاند و از آنها بهعنوان چشمهسارهای آن منطقه یاد شده است.
دهها میلیون نفر از مردم جهان،به (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل شمارهء 3-موقعیت نقاط نمونه برداری از آبهای سطحی و زیر زمینی جدول شمارهء 3-نتایج آنالیز شیمیایی فلوئوراید چشمههای بازالتی منطقه ماکو(تاریخ نمونه برداری 11و 38/1/21) (به تصویر صفحه مراجعه شود) خصوص با سنی بیش از 54 سال،از این مشکل رنج میبرند fordyce) .
نتایج این نمونهها نشان میدهد که غلظت فلوئوراید در تمامی چشمهها به جز دو چشمه منقه بورالان (شکل شمارهء 1)،بیشتر از 2/6 میلی گرم بر لیتر است و غلظت آن در آب در طول مسیر جریان آب زیر زمینی از نقطه ورودی رودخانه ساری سو به ایران تا منطقه پلدشت(صنم بلاغی)کاهش مییابد(جدول شمارهء 3)."