چکیده:
عمار بن یاسر از بزرگان صحابه و سابقان در اسلام است.او پس از پیامبر(ص)یک شیعهء راستین بود و به عنوان یکی از ارکان شیعه شهرت یافت.دربارهء عمار تاکنون نوشتههای فراوان و گوناگونی منتشر شده اما آنچه در این میان مغفول مانده،شخصیت حدیثی و شخصیت تفسیری این صحابی بزرگ ا ست.با توجه به ثقه بودن عمار نزد فریقین،در منابع روایی شیعه و سنی،میراث حدیثی قابل توجهی از وی به یادگار مانده است.البته تعداد روایات منقول از وی،در جوامع حدیثی شیعه نسبت به روایات او در منابع اهل سنت کمتر است.این مقاله ضمن بازشناسی منابع روایات عمار،به بررسی علل اهتمام بیشتر محدثان متقدم اهل تسنن به نقل احادیث وی،در قیاس با محدثان شیعه پرداخته است.افزون بر آن،روایات جناب عمار را،از حیث محتوایی نیز مورد توجه قرار داده است؛محتوای عمدهء روایات عمار را میتوان چنین دستهبندی کرد:سیره و معجزات پیامبر(ص)-فضائل اهل بیت علیهم السلام-تاریخ اهل بیت علیهم السلام،-ملاحم،فتن و علائم ظهور مهدی موعود عجل الله فرجه فرجه الشریف- تفسیر قرآن-موضوعات فقهی.
خلاصه ماشینی:
"صاحبان صحاح سته،همگی از سلمان،ابو ذر و مقداد روایت آوردهاند (نک:ذهبی،الکاشف،154/1،092/2،424)همچنین در مسند احمد بن حنبل روایات فراوانی از آنان آمده است(نک:441/5-181،734-444،2/6-6)اما در کتب اربعه،با حذف مکررات،جمع روایات عمار در منابع اهل تسنن نکات زیر نیز شایان توجه است: الف)در اصالت برخی روایات منسوب به عمار در منابع اهل تسنن،میتوان بسیار تردید کرد و برخی از آنها به وضوح با شعیه بودن عمار در تضاد است؛برای نمونه در روایتی که ابو یعلی موصلی آورده،از عمار چنین نقل شده که از پیامبر(ص)شنیدم که فرمود:«...
د)چنانکه در بخش راویان احادیث عمار آمد،راویانی شیعه یا حداقل با گرایش شیعی،مانند ابن عباس،جابر بن عبد الله انصاری،ابو الطفیل عامر بن واثله،محمد بن حنفیه فرزند امیر المؤمنین(ع)،عبد الله بن جعفر بن ابی طالب و محمد بن عمار،فرزندش، از او روایت میکردند؛اما نظر به قلت شمار شیعیان تا دوران صادقین علیهما السلام، راویان روایات عمار از طبقهء دوم به بعد غالبا سنی هستند؛یعنی اسناد منتهی به عمار بیشتر سنی است تا شیعی.
پیشگویی پیامبر(ص)در باب جنگیدن امام علی(ع)با«ناکثین»(اصحاب جمل)، «قاسطین»(اصحاب صفین)و«مارقین»(اصحاب نهروان)،از عمار روایت شده است(نک: کفی،255/2)علاوه بر این از عمار نقل شده که پیامبر(ص)،در غزوهء عشیرة،علی (ع)را مکنی به ابو تراب کرد و به آن حضرت خبر داد که همانا شقیترین مردم دو نفرند، یکی آن که ناقهء صالح(ع)را(که گواه رسالت او بود)پی کرد و دیگری آن که علی(ع)را به شهادت خواهد رساند(نک:نسایی،921-031)به جز این پیشگوییها و اخبار غیبی،در روایات عمار به برخی معجزات رسول خدا(ص)اشاره شده است(برای نمونه، نک:قطب راوندی،الخرائج و الجرائح،551/1،851-951 و نیز التفسیر المنسوب الی الامام أبی محمد الحسن بن علی العسکری(ع)،106-206)."