چکیده:
در پژوهش حاضر مؤلف پس از تبیین مبنای نظریهء«نسخهء خطی اسلامی» بر پایهء کاربرد خط عربی،که در زبانهای مختلف دنیای اسلام برای نسخه نویسی به کار رفته است،نسخههای خطی اسلامی را دارای خصوصیتی میداند که بیش از هرچیز بر مبنای یک فرهنگ کتابی مشترک در تمامی جهان اسلام استوار است.این خصوصیت بیش از همه بر پایهء ارزشهای مربوط به کتاب در اسلام،آشکار میگردد. وی میکوشد از طریق نسخهشناسی تطبیقی،به برخی خصوصیات مشترک روشها و کارمایههای به کار رفته در فرهنگ نسخهنویسی جهان اسلام دست یابد،و برای نیل به این مقصود،بیش از یکصد نسخهء خطی اسلامی متعلق به کتابخانهء پاپها در واتیکان و کتابخانهء ملی فرانسه را مشتمل بر قدیمیترین نسخههای خطی عربی با منشأ اسپانیایی و شمال آفریقایی را مورد بررسی قرار داده است.این نمونهها به قرآنهای خطی و نسخههای غیر قرآنی، نوشته شده بر روی ورق پوستی و کاغذ تقسم میشوند و به ترتیب تاریخ ذکر میگردند. قرآنهای خطی از نظر بوم خط،جزوبندی،سطر انداز،قطع و سطح نوشته، سطرهای متن،رقم جزوها و رکابهها،و نسخههای خطی غیر قرآنی بر روی کاغذ با تقسیمبندی زمانی از نظر کاغذ،مرکبها،روشها و عادات نوشتاری بررسی گردیدهاند.سپس نیز چند نسخهء خطی فارسی نیز بهویژه از نظر رابطهء متن با صفحه بندی و سطر اندازی مورد تحلیل قرار گرفته است. مؤلف در پایان به بررسی دو حوزهء بزرگ و متمایز شرق و غرب در نسخهشناسی اسلامی و تفاوتهای آنها از نظر روش و مواد به کار رفته در تولید کتاب میپردازد، و تماس نسخهشناسی اسلامی و عبری در غرب را محدود به منطقهء تولد و اسپانیا میداند.
خلاصه ماشینی:
"برش Rognage برگ Feuillet برگه دان Fichier بلوطی(رنگ) Marron بوم خط Support بیاضی Oblong horizontal پاره نسخه Fragment پا پیروس Papyrus پشت برگ Verso پوست Parchemin بهنای قلم Module de manuscrit تدوین نسخهء خطی Confection de manuscrit تزئینات Decore تزئینی Ornamental تعویذ Amulette توضیحات درون حاشیهها Gloses dans les marges تولید نسخهء خطی Production de manuscrite ته خطی افقی vergures ته خط عمودی Fil de chainette ته نقش Foligrane تهیه(نسخهء خطی) Confection جدول Encadre جدول خطی Encadrement line?aire جدول کشی Encadrement جزو Cahier جزو بندی Composition des cahiers جزو ده برگی Quinio جزو هشت برگی Quaternio جزو شش برگی Ternion جزو دوازده برگی Sewion جلد Reliure چلیپا Biais چند گوشه(شکل هندسی) Polygonal چهار گوشه(شکل هندسی) Quadrangulaire حاشیه Marge حاشیهء بیرونی Marge exterieure حروف Lettres خط تحریری Ecriture Cursive ریز نویسی Micrographie خطهای عمودی Lignes verticaes خوشنویس Calligraphie دادهها Donne?es درست خوانی Orthoepiques دستنوشته Manuscrit جزو Cohier دو برگی Bifeuillet رقم(جزوها) Signature رکابه Reclame رنگ زرد(گل اخرا) Ocre روش Technique روی(برگ) Recto زرنگاری Chrysographie زیگزاگ(نوشتن) Zig-zag ساخت(نسخهء خطی) Confection ساخت ظاهری Fabriction mate?rielle سالیابی Datation سبز Vert ستون Colone ستون بندی En Colone سر فصل Legend de chapitre سر فصل Rubrique سر لوح Frontispice سطح نوشته Surface d'ecriture سطر(نوشته) Ligne سطر اندازی Re?glure سمت رخ(جزو) Le Core poil شکل کتاب(مصحف) Codex شکلهای هندسی Figures ge?ome?trique شمسه Medaillon شیار(بین ستونها) Cannelure صفحه Page صفحه آرایی Mise en page صفحه آرایی پیچیده Complique(mise en page) صفحه آرایی مختلط Complexe(mise en page) صفحهء مزدوج آغازین Duoble-page finale صفحه مزدوج پایانی Double-page finale طرحهای هندسی Modules ge?ometrique طلا Or طلسم Talisman طومار Rouleau فرهنگ نسخه نویسی Culture manuscrite فصل Chapitre فن Technique قاب Cadre قاب تزئینی Cartouche قاب زینتی Cadre ornamental قرائت Lecture قرمز Rouge قرمز جگری Carmin قطع Format قطع بیاضی Format oblong horizontal قطع خشتی Format carre?"