چکیده:
افعال پیشوندی در تالشی،باتوجه به گوناگونی پیشوندهای فعلی،از گستردگی خاصی برخوردارند.این گستردگی موجب شده است تا گویندگان این زبان بتوانند مفاهیم و جملات مختلف را با افعال مستقل بیان کنند.پیشوندهایی که همراه این افعال میآیند.در موقعیتهای گوناگون،بار معنایی متنوع و متعددی به آنها میبخشد. در این مقاله با تکیه بر شواهد متعدد،ابتدا افعال پیشوندی در تالشی گروهبندی و سپس معانی مختلف هرگروه بررسی شده است.این گروهبندی مشخص میکند که هفت پیشوند فعلی معنیساز در تالشی وجود داشته است که اکثر آنها تا امروز مفاهیم خود را حفظ کردهاند.در این میان نمونههایی هم میتوان یافت که به مرور زمان معانی پیشین خود را از دست دادهاند.
خلاصه ماشینی:
"باتوجه به اینکه این فعل تنها به همین شکل کاربرد دارد و با پیشوندهای دیگر شنیده نشده است در یک نگرش ساده باید گفت که این خود یک فعل ساده است نه پیشوندی؛اما در نگاهی دیگر میتوان حدس زد که این فعل از افعال پیشوندی است که شکلهای دیگر پیشوندی آن همانند شکل سادهء آن متروک شده است همانطور که خود همین فعل نیز در حال متروک شدن است و امروزه جز در میان تالشهای مسن و کوهنشین کاربرد چندانی ندارد و به جای آن مصدر«سرکرده» ]s(???)rkarde[ (سرخ کردن)به کار میرود.
آفلاونده ]a?fla?v(???)nde[ :باتوجه به معنی آن«بازگو کردن،ادا درآوردن»بیانگر یک فعل پیشوندی است اما تنها به این شکل کاربرد دارد و با پیشوندهای دیگر نمیآید،لذا آن را باید یک فعل ساده انگاشت یا یک فعل پیشوندی که شکل سادهء آن متروک شده است.
آزره ]a?zere[ ،پزره ]pezere[ ،جیزره ]jizere[ و ویزره ]vizere[ میتواند از شکل سادهء فرضی زره ]zere[ باشد که امروزه متروک شده است،صورت متعدی این مصدر نیز در شکل ساده ظاهر نمیگردد اما به صورت افعال پیشوندی کاربرد دارد:آزارنده ]a?za?r(???)nde[ ، پزارنده ]peza?r(???)nde[ جیزارنده ]jiza?r(???)nde[ و ویزارنده ]viza?r(???)nde[ .
مصادر آگزارده ]a?g(???)za?rde[ (سروسامان دادن،خاتمه دادن)،آلاخنده ]a?la?x(???)nde[ (گیر دادن چیزی به جایی)،آلخه ]a?laxe[ (گیر کردن)،آلاونده ]a<la?v(???)nde[ (ساکت کردن، آرام کردن،تسکین دادن)،آلاویه ]a<la<vie[ (ساکت شدن،آرام شدن)،دپاته ]dapa?te[ (باختن)،آموته ]a?myte[ (آموختن)،پوشته ]pev(???)s?te[ (گره خوردن،پیچیدن)،آولاکنده ]a?vla?k(???)nde[ (آب اندود کردن)و آولکیه ]a?vlekie[ (آب اندود شدن)از افعالی هستند که تنها به همین شکل کاربرد دارند،نه شکل ساده این افعال معمول است و نه اشکال پیشوندی آنها."