چکیده:
مقالة حاضر به پیشینة تدوین برنامهها و تألیف کتابهای درسی مدارس و دبیرستانهای
کشور اشارهای گذرا دارد. آنگاه دربارة مفهوم نظریههای برنامه درسی، عناصر آن و
طبقهبندیهایی که صاحبنظران معاصر غربی از نظریههای برنامه درسی به عمل آوردهاند،
به بحث میپردازد. درضمن یادآور میشود که این نظریههای برنامه درسی از دیدگاههای
فلسفی، روانشناختی و جامعهشناختی متداول در غرب نشأت گرفتهاند و راهنمای عمل
برنامهریزان درسی این جوامع هستند.
مقاله سپس بر ضرورت تدوین نظریه برنامه درسی بومی به عنوان راهنمای عمل
برنامهریزان و مؤلفان کتابهای درسی کشور تأکید میکند و مشکلات ناشی از نبود چنین
نظریهای را در گذشته متذکر میشود. آنگاه با ذکر شواهد و مثالهایی، استدلال میکند
که با رجوع به جهانبینی اسلامی و ادبیات تعلیم و تربیت مسلمانان میتوان به
استخراج و استنباط عناصر نظریه برنامه درسی برای آموزش و پرورش دست یازید و به
تدوین نظریهای بومی در حوزه برنامه درسی همت گماشت.
خلاصه ماشینی:
"آنگاه با ذکر شواهد و مثالهایی، استدلال میکند که با رجوع به جهانبینی اسلامی و ادبیات تعلیم و تربیت مسلمانان میتوان به استخراج و استنباط عناصر نظریه برنامه درسی برای آموزش و پرورش دست یازید و به تدوین نظریهای بومی در حوزه برنامه درسی همت گماشت.
در حالی که از گذشته تاکنون سنت تقلید و اقتباس در نظام برنامهریزی درسی در کشور ما متداول بوده است، در مغرب زمین به ویژه در ایالات متحد امریکا، نظریهپردازان تعلیم و تربیت با تکیه بر جهانبینی حاکم بر جامعه خویش و یاریگرفتن از نظریههای روانشناسی و جامعهشناسی عصر خود، نظریههایی را در بارة تعلیم و تربیت بنیان نهادهاند که این نظریههای تربیتی به نوبه خود الهامبخش نظریهپردازان برنامه درسی شده است.
برای آنکه سخن به درازا نکشد، از بحث در بارة رویکردها یا نظریههایی که آیزنر، جیرو و پاینار به آنها اشاره کردهاند و احتمال اجماع و اتفاق نظر درباره آنها به عنوان رویکرد یا نظریه وجود دارد، خودداری میکنیم و نتیجه میگیریم که بحث در بارة نظریه برنامه درسی امروزه در ادبیات تعلیم و تربیت جوامع به ویژه مغرب زمین رواج چشمگیری پیدا کرده و افقهای تحقیقاتی جدیدی را به روی متخصصان حوزه برنامهریزی درسی گشوده است.
لذا چون در منابع تعلیم و تربیت اسلامی نقش معلم به روشنی و همه جانبه مطرح شده است؛ نظریهپردازان حوزة برنامه درسی بومی نیز میتوانند با رجوع به این منابع، نقش معلم را در فرآیند آموزش و پرورش تبیین کنند و جایگاه او را مشخص سازند."