چکیده:
راهیابی یهود به یثرب،و تعامل و همزیستی آنان نخست با اعراب جاهلی و سپس با عرب مسلمان،صرف نظر از تبعات سیاسی،اقتصادی و اجتماعی، پیآمدهای فرهنگی قابل توجهی نیز به همراه داشت.بر این اساس بررسی جایگاه فرهنگی یهود یثرب و تعاملات فرهنگی آنان با عرب،از موضوعات ضروری تاریخ صدر اسلام به شمار میرود.چرا که این تعاملات در عصر نبوی شکل تازهای به خود گرفت و زمینه مساعدی را برای وقوع تحولات سیاسی-اجتماعی فراهم ساخت.نویسندگان مقاله حاضر،در عین آگاهی از تفاوتهای ساختاری میان فرهنگ دینی یهود یثرب با بتپرستی اعراب،بر آنند تا با تحلیلی تاریخی،ضمن بررسی جایگاه فرهنگی یهود یثرب در حجاز،به تبیین تعاملات فرهنگی آنان با عرب جاهلی،مسلمانان و نیز زمینههای فرهنگی درگیریهای طرفین در عصر نبوی بپردازند.
خلاصه ماشینی:
"بر این اساس بررسی جایگاه فرهنگی یهود یثرب و تعاملات فرهنگی آنان با عرب،از موضوعات ضروری تاریخ صدر اسلام به شمار میرود.
این در حالی است که یهود یثرب در زمینه باورهای خرافی نیز،فاصله چندانی از اعراب نداشته و منشأ اعتقادات ایشان به جادو و طلسم به شمار میرفتند(ابن سعد،بیتا،691-2/991؛طبری،0691،2/104؛حلبی شافعی،بی تا،2/08؛سهیلی،9891،2/902) پیجویی برتری فرهنگی یهود در میان عرب پیش از اسلام،به رغم عدم تبلیغ دین یهود،در گروش تعداد معدودی از عرب به آئین یهود تجلی مییابد(سمهودی،4891،261-361-1) لیکن این افراد که به اقتضای فرهنگ متناسب با زندگی قبیلهای،یهود را نیز همچون قومی از اقوام مینگریستند،هیچگاه در میان آنان و اعراب به جایگاه برتر فرهنگی قوم یهود دست نیافتند(جواد علی،0791،515-6/615؛حتی،6631،97).
به طور کلی اگرچه زمینههای مساعدی برای ارتقاء سطح تعاملات دوسویه فرهنگی میان یهود و عرب در حجاز فراهم بود،لیکن به نظر میرسد تأثیر عقل و فرهنگ عرب جاهلی بر یهود یثرب بسیار محدود بود.
این اشعار که به سان شعر عرب نمادی از ابعاد سیاسی-حماسی زندگی اعراب بود،به تحکیم موقعیت سخنوران یهود در حجاز انجامید(ضعیف،بیتا،791؛درویش،4791 م،031-231)و بعدها به سلاح کار آمد آنان در مبارزههای فرهنگی علیه اسلام مبدل شد(واقدی،9891،271/1-571،581-681؛ابن هشام،بی تا،636-2/736).
1 عامل دیگری که به امحای نابرابری فرهنگی میان عرب و یهد انجامید،و به هویت فرهنگی مسلمانان در مقابل یهود تعین بخشید،استمداد آنان از پیامبر(ص)برای قضاوت میان ایشان بود(ابن هشام،بیتا،1/665)."