چکیده:
یکی از موضوعات اساسی در فرایند جهانیشدن ایجاد تغییر و تحول در باورها و ارزشهای یادگیرندگان جهت وابستگی متقابل اجتماعی و فرهنگی افراد مختلف با آراء گوناگون و دستیابی به همزیستی مسالمتآمیز در اجتماع محلی،شهر،کشور و در نهایت جامعه جهانی است.مشارکت در زندگی جمعی مستلزم پذیرش مسئولیت در قبال یکدیگر و فهم تنوع و تعدد باورها و ارزشها و تحمل آن میباشد.گذشتن از مرزهای جغرافیایی و فرهنگی و گسترده شدن ارتباطات بین فرهنگی،سده بیست و یکم را با یکی از چالشهای مهم،تنش بین جهانیشدن و بومیماند،روبهرو ساخته است.به طور یقین حل مؤثر این تنش مستلزم آموزش صلح یا همزیستی مسالمتآمیز است که در درون خود حاوی پیام کثرتگرایی آراء و ارزشهای گوناگون فرهنگی و اجتماعی میباشد. امروزه نظامهای آموزشی بر اهمیت ارتقاء سطح آگاهی یادگیرندگان درباره صلح و چگونگی حل تعارضات تأکید میورزند، به طوری که آموزش مهارت با هم زیستن،تفاهم،تحمل و دوستی میان ملتها به عنوان یکی از پارادوکسها و چالشهای جهانی شدن در دستور کار بسیاری از نهادهای وابسته به سازمان ملل قرار گرفته است.از آن جا که نظام آموزش و پرورش ایران یک نظام کتاب محور است.کتابهای درسی میتوانند شیوه تفکر و تعمق را در یادگیرندگان تعیین نمایند.از اینرو محتوای کتابهای درسی به عنوان یکی از عاملهای مهم جامعهپذیری میتواند در انتقال پیام درک درک یکدیگر در یک فضای کثرتگرا نقش مؤثری ایفا نماید.با توجه به اهمیت جایگاه کتابهای درسی،در این پژوهش با هدف بررسی نقش آنها در آموزش صلح،بر اساس مفاهیم «ما»،«دیگری»و«رابطه ایران با سایر کشورها»محتوای کتابهای درسی دوره متوسطه رشته علوم انسانی تحلیل گردید.یافتهها حاکی است،جهتگیری اصلی کتابهای درسی در ارتباط با آموزش صلح بر حفظ انسجام ملی و تمامیت ارضی کشور،شناسایی دشمن،آشناساختن یادگیرندگان با سیاستهای استعماری کشورهای قدرتمند غربی،عدم توازن قدرت و مبادلات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشورها در سطح بین المللی و مقابله با فتنه و تهاجم دشمنان میباشد.
To increase awareness of learners about peace and conflict management is emphasized in all educational systems. Therefore, to cultivate skills of coexistence, understanding, tolerance and friendship among nations as a paradox and challenge in globalization process are placed on the agenda of institutes affiliated to the United Nations. Since the educational system in Iran is text oriented, therefore, textbooks may have crucial impact on depth and way of thinking of learners. In fact, the content of textbooks is one of socialization factors facilitating dialogue in a pluralistic environment. Therefore, the present study, using content analysis, examined the impact of the humanities textbooks taught at secondary level on peace education, based on concepts of "we", "others", and "relationship of Iran with other countries". Results indicated that the main direction of textbooks is based on preserving national solidarity and territorial integrity, raising awareness about enemies, colonial policies of the West, imbalance of power in the world, international political, economic, and cultural interactions, as well as encountering
.conspiracy and enemy attack
خلاصه ماشینی:
تحلیل محتوای کتابهای درسی دوره متوسطه و پیشدانشگاهی رشته علوم انسانی بر اساس مؤلفه آموزش صلح دکتر سهیلا هاشمی1 چکیده یکی از موضوعات اساسی در فرایند جهانیشدن ایجاد تغییر و تحول در باورها و ارزشهای یادگیرندگان جهت وابستگی متقابل اجتماعی و فرهنگی افراد مختلف با آراء گوناگون و دستیابی به همزیستی مسالمتآمیز در اجتماع محلی،شهر،کشور و در نهایت جامعه جهانی است.
استاب2(2002 به نقل از همان منبع)نیز در بیان دیدگاه خود در خصوص همزیستی مسالمتآمیز، برخی اهداف آموزش صلح را بدین ترتیب ذکر میکند:درک و مورد توجه قراردادن تمایل انسان به ارج ننهادن به گروه غیر خودی،افزایش حل مسالمتجویانه تعارضها به جای راهحلهای غیر سازنده و خشونتآمیز و فهم منشأ خشونت؛از دید او چنین آموزشهایی به طور ایدهآل شامل ادغام گروههای مختلف اجتماعی و قومی میباشد.
با توجه به اهمیت در هم آمیختگی«خود»و«دیگری»در روابط اجتماعی عاری از تعصب و نقش نهادهای آموزشی در این راستا و محوریت کتابهای درسی در نظام آموزش و پرورش کشورمان این پرسشها مطرح میشود: 1-آیا طبق ارزشهای مورد تأکید در کتابهای درسی«خود»یک قلمرو محصور و بسته است یا آنکه ظرفیت دربرگرفتن«دیگری»را در خود دارد؟ -------------- (1)- Social categorization (2)- In-group (3)- Out-group 2-از منظر کتابهای درسی«دیگری»کیست و روابط با دیگران چگونه به تصویر کشیده شده است؟ جامعه آماری و نمونه جامعه مورد پژوهش کلیه کتابهای درسی دوره متوسطه و پیشدانشگاهی رشته علوم انسانی (42 کتاب درسی)نظام آموزش و پرورش کشور در سال تحصیلی 38-2831 بوده است.