چکیده:
دیوان حکیم سنایی غزنوی(529-467 هجری)که مجموعا قصاید،غزلیات و رباعیات او را شامل میشود،از جمله دیوانهایی است که تا کنون بیش از یک تصحیح از آن صورت نگرفته است.در این مقاله ضمن معرفی چاپهای دیوان سنایی،تصحیح مرحوم مدرس رضوی مورد ارزیابی قرار میگیرد و به جوانب کار مصحح از لحاظ ارزشیابی نسخههای خطی دیوان، کیفیت نسخه اساس،چگونگی مقابله نسخهها،ذکر نسخه بدلها و قرائت نسخه اشاره میشود.آنگاه شماری از خطاهایی که به سبب کیفیت نامطلوب تصحیح در این دیوان راه یافته است برای خواننده تشریح میشود.
خلاصه ماشینی:
53»در این گفته چند نکته به نظر میرسد:نخست آنکه در تصحیح قیاسی مصحح هر گونه تغییر متن را به اطلاع خواننده میرساند و صورت مغلوط و یا مشکوک را در حاشیه ذکر میکند؛ بنا بر این نه تنها هیچگونه گمراهیای برای ذوق سلیم خوانندگان پیش نمیآید بلکه آنان میتوانند به یاری شناخت و آگاهی مصحح که در حین تصحیح تا اندازهای بر ظرایف سبک شعری شاعر واقف شده است،به صورت صحیح متن پی ببرند و طبعا اظهار نظر مصحح سد راه ذوق سلیم آنها نخواهد بود،نکته دیگر آنکه:منظور مصحح از«صورت را کماکان محفوظ داشت»آنگاه موجه مینماید که در این گونه موارد مصحح در حاشیه یادآوری کند که متن مشکوک و یا مغلوط است؛در حالی که در سراسر دیوان سنایی به جز چند مورد معدود که در برابر عبارتی علامت استفهام63گذاشته شده،توضیحی درباره مشکوک بودن متن داده نشده و در عوض در دیوان چندین مورد وجود دارد که متن مشکوک و یا مغلوط است و علامت استفهامی هم گذاشته نشده است مثلا: تو بر سر کار خویش میباش تا ماهله خود همی درآییم (ص 749) که مصراع دوم مغلوط است زیرا مصحح«گله»را به علت نداشتن سرکش«هله» خوانده و حتی در نسخه بدل«کله»آورده و دیگر اینکه علامت مد درآییم زاید است و ربطی به«درآمدن»ندارد بلکه«دراییدن»به معنی گفتن و بیهوده گفتن به کار رفته است ناصر خسرو گفته است: شرف مرد به علم است شرف نیست به سال چه درایی سخن یافه همی خیره به خیر73 7-غزلهای الحاقی انتساب یک شعر به دو یا چند شاعر از موارد رایج در شعر کلاسیک فارسی است.