خلاصه ماشینی:
در مقاله حاضر، پیشفرض «انسان به منزله عامل» که بر اساس منابع اسلامی میتوان آن را مبنای تحقیق در روانشناسی قرار داد، مورد بررسی تطبیقی با نظریه عاملی اسکینر قرار گرفته است.
(ص414)» بر اساس چنین برداشتی از علم که هر رفتاری را به منزله معلولی در نظر میگیرد که علل نه در خود فرد، بلکه در ورای اوست، پیشفرض تعیین کنندهای برای اسکینر به وجود میآید که میتواند در شکلدهی به نظریه روانشناختی او نقشآفرینی کند.
پیشفرض «انسان به منزله معلول محیط»، مفاهیم اساسی نظریه رفتارگرایی اسکینر را متناسب با اقتضای خویش شکل میدهد (محرک، پاسخ، تقویت و نظیر آنها) در پیکره هر یک از این مفاهیم، روح پیشفرض مذکور حاضر است.
بویژه، مفهوم تقویت که از اساسیترین مفاهیم این نظریه است، از این حیث قابل توجه است که به همان نیروهایی نظر دارد که اسکینر در تصویر علمی از انسان، تأثیر آفرینی آنها را بر روی فرد در نظر میگیرد.
نمونه این مطلب، توجه ویژهای است که اسکینر به مسأله قصد در آدمی نشان داده است؛ اما چنانکه در توضیح این مسأله ملاحظه خواهیم کرد، این بدان معنا نیست که رخدادهای خصوصی، اموری ماهیتا متفاوت با امور مادی باشد که علم به مطالعه آنها میپردازد، بلکه نهایتا باید گفت سخن گفتن از رخدادهای خصوصی، حاکی از رشتههای علی پیچیدهای است که موقتا به دلیل ناشناخته بودن این رشتهها، به شیوه مذکور سخن میگوییم.
اسکینر امیدوار است که به این ترتیب توانسته باشد جنبههای اسرارآمیز قصد را که به طور سنتی در خصیصه التفاتی بودن (2) آن جستجو میشده، برحسب امور قابل مشاهده تبیین کند.