چکیده:
طرفین قرارداد،باید در تمام اظهارات خود،کمال حسننیت را رعایت کنند و سکوتی نکنند که موجب فریب طرف مقابل شود.اظهارات بیمهگذار،باید در میزان حق بیمه و نسبت به موضوع بیمه مؤثر باشد.اطلاعرسانی به بیمهگر با پاسخ کامل و صحیح به سؤالات مندرج در پرسشنامه صورت میگیرد. بیمهگذار قادر به بیمه کردن تمام خطرات احتمالی که موضوع قرارداد را تهدید میکند،نیست.در این باره نیز،استثنائاتی از قبیل ورود خسارت به عمد وجود دارد. بیمهگر نیز باید در تنظیم پرسشنامه و شروط ضمن قرارداد،حسننیت داشته باشد و با عدم پرسش،پرسشنامه محدود و مبهم،بیمهگذار را فریب ندهد.در مواردی که بیمهگر به سوء نیت بیمهگذار و عدم صحت اظهارات وی عالم است،نمیتواند بعدا به عدم حسننیت بیمهگذار متوسل و به صحت و اعتبار قرارداد،خلل وارد سازد؛در هنگام انعقاد قرارداد نیز ممکن است بیمهگذار مال را بهنحو عامدانه یا غیر عامدانه، بیش از ارزش واقعی بیمه کند،که در صورت عمدی بودن،سبب بطلان عقد و در فرض عمد نداشتن،قرارداد معتبر است.در صورت تشدید خطر یا تغییر وضعیت موضوع بیمه توسط بیمهگذار،وی مکلف است،فورا به بیمهگر اطلاع دهد.اما در قانون به اعلام تخفیف خطر به بیمهگر که عملا متضمن منفعت بیمهگذار است،هیچ اشارهای نشده است.
خلاصه ماشینی:
"اظهارات نخستین بیمهگذار بیمهگذار باید در پیشنهاد1بیمه خود آنچه که در باره تعیین موضوع بیمه میداند به بیمهگر اظهار کند و مطلبی را پوشیده نگذارد،این تکلیف قانونی،اگرچه در قانون بیمه ایران بهصراحت ذکر نشده،اما در حقوق فرانسه و در بند 2 ماده 51 قانون بیمه فرانسه بیان شده است:«بیمهشده موظف است هنگام انعقاد قرارداد کلیه شرایط خطر و اطلاعاتی را که در آگاهی و سنجش آن از طرف بیمهگر مؤثر باشد،تاحدودی که خود آگاهی دارد به اطلاع بیمهگر برساند«(مدنی کرمانی،5831).
بنابراین در خصوص علم بیمهگر میتوان قائل به دونوع علم شد: @علم1واقعی(مروج،6731):واقعیات زیادی وجود دارد که ممکن است بیمهگذار نسبت به آن سکوت اختیار کند،درحالیکه بیمهگر آنها را میداند،در این حالت بیمهگر نمیتواند از زیر بار مسئولیت به لحاظ عدم افشای حقایق شانه خالی کند؛برای مثال اگر یک شرکت بیمه وضعیت مالی یکشخص را تضمین کند،درحالیکه میداند وی در اوضاع و احوال بد اقتصادی قرار دارد،شرکت بیمه حق اجتناب از مسئولیت را نخواهد داشت(امینی و خروشی،6831)؛زیرا به ضرر خویش عمل نموده و مصداق قاعده فقهی اقدام است.
با این وجود،صرف عدم پوشش بهمعنای مهم نبودن موضوع نیست و بیمهگذار وظیفه دارد که حقایق عمده را به اطلاع بیمهگر برساند؛چرا که ممکن است مسائل نادری وجود داشته باشد که بیمهگر آگاه از آن نبوده و بهطور معمول ذهنش متوجه آن نمیشود(در حقوق انگلستان گرایش به سمت این نظر است که اعراض از آگاهی و تحقیق(دانستن)در خصوص آنچه بهطور معمول از موضوع بیمه ناشی میشود با عدم پرسش از بیمهگذار حاصل خواهد شد(امینی و خروشی،6831)."