چکیده:
هدف این تحقیق،بررسی و استخراج اصول حاکم بر نحوه ارائه مزایا در نظام بیمهای تأمین اجتماعی جمهوری اسلامی ایران است.نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهد که یکی از پایههای اصلی نظام تأمین اجتماعی ایران،اصول منع بیمه مضاعف،غرامت،جانشینی،حسننیت و کارگستری است که بهرغم دستاوردهای مشخص و مثبتی که سازوکارهای مربوط به تأمین اجتماعی در قلمرو بیمهای در کشور داشته است مقتضیات این اصول در نظام حقوقی کشور آنطور که باید برآورده نشده و کاستیهایی در این زمینه مشاهده میشود.وانگهی،به دلیل تحولات ژرف اقتصادی سهدهه اخیر،اصول مذکور در ایران با چالشها و تنگناهای جدید و جدی همراه گردیده که در نهایت منجر به عدم تحقق کامل آن اصول شده است.
خلاصه ماشینی:
"وظیفهای که در قانون اساسی به آن اشاره شد برای تمام اجزای حاکمیت ایجاد تکلیف میکند و همه ارکان حکومت باید هماهنگ و هدفمند بهدنبال رسیدن به نتیجهای مشترک باشند که این امر مستلزم این است که ابتدا بین اجزای حاکمیت از یکسو،در خصوص نقشی که در ساختار نظام حاکمیت به آنها واگذار شده و از سوی دیگر،در مورد وظیفه حاکمیت در زمینه تأمین اجتماعی وفاق حاصل شود و قوانین روشن و دقیق و قابل اجرای در این خصوص تصویب شود.
در فرضی که بیمه مضاعف ناشی از سوء نیت باشد تعهد بیمه تجارتی ساقط میشود اما در مورد تعهد بیمه اجتماعی نمیتوان چنین حکمی صادر نمود؛زیرا این تعهد ناشی از حکم قانون بوده و اراده بیمهشده در آن دخیل نبوده است؛بنابراین ابتکار عمل برای حذف آثار نامطلوب آن در دست بیمه تجارتی است اما در فرضی که بیمهشده حسننیت داشته باشد پرداخت خسارت بر عهده بیمه تجاری قرار میگیرد؛زیرا بیمه تجاری پرداخت احتمالی چنین خسارتی را در محاسبات بیمهای خویش منظور نموده است ولی بیمه اجتماعی یک نهاد حقوق عمومی و از بودجه عمومی دارای سهم است و در صورت پرداخت خسارت زیان میبیند ولی نفع بیمهشده ایجاب میکند که بیمه اجتماعی به تعهد خود در مقابل بیمهشده عمل کند سپس بهعنوان قائم مقام بیمهشده، خسارت پرداختی را از بیمه تجارتی مطالبه نماید (Tereza,2006) .
در حقوق ایران،مسئله رعایت حسننیت در اعمال و کردارهای حقوقی در موارد گوناگون بهطور ضمنی پذیرفته شده است ولی بهویژه در زمینه استفاده متقلبانه از مزایای تأمین اجتماعی(برای مثال ماده 79 قانون تأمین اجتماعی)ضمانت اجرای پیشبینی شده در قوانین چندان با حساسیت و اهمیت این اصل اخلاقی و حقوقی متناسب نیست."