چکیده:
این نوشتار به بررسی موضوع حفاظت محیط زیست و جایگاه آن در برنامهریزی توسعه فیزیکی،بهویژه طرحهای هادی روستایی میپردازد.اگرچه موضوع حفاظت محیط زیست در ابعاد کلان مورد توجه جدی برنامهریزان و مجریان است،لکن در ابعاد خرد،بهویژه در مقیاس روستاها-که بخش عظیمی از منابع محیطی را در خود جای دادهاند-کمتر مورد توجه قرار گرفته است.در این راستا،مسأله اصلی در این بررسی،ارزیابی میزان توجه به شاخصهای حفاظت محیط زیست در طرحهای هادی روستایی به عنوان اصلیترین طرحهای عمرانی اجرایی در نواحی روستایی است.روش تحقیق در این بررسی،مبتنی بر مطالعات کتابخانهای و میدانی بوده،بخش اعظم کار مبتنی بر مطالعات طرحهای هادی روستایی و نیز انطباق نتایج عملیاتی شدن آنها در محیطهای روستایی است.جامعه نمونه در این بررسی،شامل 25 طرح روستا در چهار استان کشور است که طرحهای هادی در آنها اجرا شده است.نتایج این بررسی نشان میدهد که مطالعات طرحهای هادی روستایی فاقد رویکرد نظاممند فضایی و آمایشی بوده،در عمل به سمت نوعی یکسانسازی فضایی،بدون توجه به تنوعات بارز طبیعی موجود در گستره سرزمین حرکت میکند. راهکارهای پیشنهادی برای ایجاد تحول در این فرآیند،تطبیق شرح خدمات مطالعات طرحهای مزبور براساس واقعیتهای محیطی و مکانی مناطق مختلف،تدوین شاخصهای حفاظت محیط زیست روستایی،تعیین حساسیتهای زیست-محیطی نواحی مختلف روستایی و ارائه راهکارهایی برای بهکرد وضعیت و کیفیت محیط زیست نواحی روستایی است.
خلاصه ماشینی:
"بنابراین،در این زمینه توجه به تنوعهای مکانی- فضایی و منطقهبندی در فرآیند برنامهریزی ضرورت اساسی دارد؛ 3-ارائه راهکارها به منظور افزایش فضای سبز و تقویت دامنه انتخاب مصرفکنندگان بستر؛ 4-تدوین شرح خدمات براساس واقعیتهای محیطی-مکانی مناطق مختلف؛ 5-تدوین شاخصهای حفاظت محیط زیست روستایی در مطالعات طرحهای مزبور؛توجه به این نکته ضروری است که در حال حاضر،هیچ شاخصی در مطالعات این طرحها گنجانده نشده است و تنها شاخصهای موجود به آنان اشاره میگردد،مربوط به برخی از اسناد فرادست بوده که علاوه بر اینکه ناکافی به نظر میآید،در مطالعات طرحهای هادی نیز نمود عینی پیدا نکرده است؛ 6-تعیین حساسیتهای زیست-محیطی در نواحی مختلف روستایی؛ 7-ارایه راهکارها برای بهبود شاخصهای زیست-محیطی در روستاهای مورد مطالعه؛ 9-منطقی کردن فرآیند حاکم بر مراحل انجام مطالعات،بویژه در بخشهای مرتبط با حفاظت محیط زیست و ایجاد پیوند بین بخشهای مختلف مطالعات؛ 01-ملزم کردن مشاوران به منظور رعایت موازین حفاظت محیط زیست روستایی در مرحله انجام مطالعات؛ 11-توجه به شناسایی نقاط ضعف زیست- محیطی و تلاش در راستای پایدار نمودن این فضاها؛ 21-توجه به ابعاد خرد در طراحی کالبدی،بویژه در مواردی که با بسترهای طبیعی در ارتباط بوده و تأثیرگذار است؛ 31-الزام بنیاد مسکن به عنوان نهاد متولی طرح های هادی روستایی،به انجام مطالعات ارزیابی دقیق در مقاطع قبل از انجام مطالعات،بعد از انجام مطالعات،در هنگام اجرا و مرحله پس از اجرا،برای برآورد میزان دستیابی به اهداف تعیین شده و عملیاتی شدن مطالعات طرحهای هادی روستایی؛ 41-ارزیابی کلان در سطح کشور برای بررسی نقش اجرای طرحهای هادی روستایی در سطح توسعه روستاها،کاهش میزان مهاجرتهای روستا- شهری و نیز میزان تأثیر آن در فراهم نمودن بسترهای لازم در روستاها برای جذب سرمایههای بومی و غیربومی؛ در انتها،باید یادآور شد که فضای روستایی،مکان زیستشمار فراوانی از جمعیت کشور است."