چکیده:
نوسان اطلس شمالی مهمترین الگوی پیوند از دور نیمکره شمالی است.این الگو دارای دو هسته،یکی بر روی گرینلند و دیگری بر روی اطلس شمالی است.برای شناسایی رابطه میان بارش ایران با نوسان اطلس شمالی،مقادیری شاخص این الگوی پیوند از دور که برپایه ناهنجاریهای ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 700 هکتوپاسکال به دست آمده، با دادههای میانیابی شده بارش ماهانه ایران مقایسه شده است.در این مقایسه،سری زمانی شاخص نوسان اطلس شمالی برای هر ماه بهطور جداگانه با سری زمانی همان ماه بر روی هریک از یاختههای نقشههای رقومی همبارش در یک مدل خطی وارد شده است.این بررسی نشان داد که ایران در ماههای نوامبر،مارس،دسامبر،اوت و اکتبر با نوسان اطلس شمالی ارتباط دارد.در بهترین شرایط حد اکثر 35 درصد از تغییرات بارش بخشهایی از ایران با نوسان اطلس شمالی تبیین میشود.در ماه اکتبر و اوت بهطور متوسط حدود 12 درصد تغییرات بارش کرانههای خزر با نوسان اطلس شمالی تبیین میشود،ولی رابطه آنها در اکتبر مستقیم و در اوت معکوس است.
خلاصه ماشینی:
"هر دو فاز مثبت و منفی NAO با تغییرات شدت و موقعیت رودباد اطلس شمالی و مسیرهای بارشی در سراسر اقیانوس اطلس همراه است و در مقیاس کلان الگوهای متوسط انتقال مداری و نصف النهاری گرما و رطوبت را تعدیل میکند(هارل 5991)که از این طریق تغییراتی را در الگوی دما و بارش از شرق امریکای شمالی گرفته تا اروپای مرکزی پدید میآورد(واکر و بلیس 2391؛وانلون و راجرز 8791؛راجرز و وانلون 9791).
بررسی ایشان نشان داده است که در شمال و جنوب شرق ایران رابطهای معکوس بین بارشهای دسامبر تا مارس و نوسان اطلس شمالی وجود دارد.
این در حالی است که در این بررسی هماهنگ با نتایجی که آرکین و همکاران(7002)به دست آورده بودند،مشخص شد که در این ماه رابطهای معکوس بین نوسان اطلس شمالی و بارش شمال و جنوب شرق ایران وجود دارد.
در ماههای دسامبر و اوت ارتباط این دو متغیر عمدتا معکوس است و فازهای مثبت نوسان اطلس شمالی با ناهنجاری منفی بارش بویژه در کرانههای خزر همراه است.
در ماه نوامبر بخشهای میانکوهی کشور در امتداد شمال غرب به جنوب شرق از آذربایجان تا مرزهای بلوچستان؛یعنی حدود 82 درصد مساحت کشور(جدول 1)با نوسان اطلس شمالی ارتباط مستقیم نشان میدهد(شکل 4).
جدول 1)درصد مساحت قلمروهای سهگانه رابطه بارش ایران با نوسان اطلس شمالی (به تصویر صفحه مراجعه شود) جدول 2)ضریب پاسخ بارش ایران به نوسان اطلس شمالی در مناطقی که ارتباط مستقیم دیده میشود.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) جدول 4)ضریب تعیین بارش ایران با نوسان اطلس شمالی در مناطقی که ارتباط مستقیم دیده میشود."