چکیده:
در مجامع علمی و کارشناسی آمایش سرزمین،همواره تحلیلهای متعدد و متضادی در خصوص ویژگیهای نظام شهری مناطق صورت گرفته است و نتایج ارایه شده به دلایلی نظیر تعریف مناطق بر اساس محدودههای اداری و سیاسی و یا استفاده صرف از مدلها و تکنیکها بدون توجه به کاربرد منطقهای آنها،دارای تفاوتهای اساسی و متضاد بوده و تصمیمگیری مناسب را برای مدیران و برنامهریزان دچار مشکل ساخته است.هدف اصلی این مقاله،مقایسه تاثیر انتخاب محدودههای جغرافیای در استخارج نتایج متفاوت در تحلیلهای آمایشی از منطقه است.این مقاله موضوع انتظام فضایی شهرها را در دو منطقه آذربایجان،شامل:استانهای آذربایجان غربی،آذربایجان شرقی و اردبیل به عنوان یک منطقه همگن از یک طرف و استان آذربایجان شرقی به عنوان یک منطقه سیاسی و اداری از طرف دیگر بررسی نموده است.نتایج نشان دهنده تفاوت بسیار زیاد ویژگیهای نظام شهری بین منطقه همگن و منطقه سیاسی اداری است. با انتخاب استان آذربایجان شرقی به عنوان یک منطقه،الگوی نخست شهری وضعیت فوق برتری را نشان میدهد،ولی با انتخاب منطقه همگن آذربایجان،الگوی نخست شهری به وضعیت برتری مطلوب تغییر پیدا میکند که نشاندهنده وضعیت مطلوب برای منطقه است.در این مقاله،به ضرورت توجه جدی به تعریف علمی منطقه در مطالعات توسعه شهری و منطقهای اشاره شده است.
خلاصه ماشینی:
"مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقهای سال اول ،شماره چهارم،بهار 9831 دریافت:9831/3/02-پذیرش:9831/6/42 صص 49-77 رویکرد آمایشی در تحلیل نظام شهری با تأکید بر مفهوم مناطق همگن و اداری نادر زالی،استادیار جغرافیا و برنامهریزی شهری،دانشگاه گیلان،ایران چکیده در مجامع علمی و کارشناسی آمایش سرزمین،همواره تحلیلهای متعدد و متضادی در خصوص ویژگیهای نظام شهری مناطق صورت گرفته است و نتایج ارایه شده به دلایلی نظیر تعریف مناطق بر اساس محدودههای اداری و سیاسی و یا استفاده صرف از مدلها و تکنیکها بدون توجه به کاربرد منطقهای آنها،دارای تفاوتهای اساسی و متضاد بوده و تصمیمگیری مناسب را برای مدیران و برنامهریزان دچار مشکل ساخته است.
یکی از این مناطق که همواره مورد بحث و بررسی قرار گرفته،منطقه آذربایجان،متشکا از سه استان آذربایجان شرقی،آذربایجان غربی و اردبیل است که در مطالعات کلان آمایش ملی و همچنین طرح کالبدی ملی به عنوان یک منطقه همگن در نظر گرفته شده است،ولی در عمل هرکدام از استانهای مذکور،مدلهای فوق الذکر را در محدوده سیاسی استان بررسی میکنند که نتایج بسیار متفاوتی را به دنبال داشته است.
یکی از مهمترین این مطالعات،طرح کالبدی ملی و طرح آمایش سرزمین است که در هر دو طرح، شمال غرب کشور شامل،استانهای آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل به عنوان یک منطقه همگن در نظر گرفته شدهاند،ولی در برخی محافل علمی بر خلاف نتایج طرحهای بالادستی و کلان کشور،محدوده های سیاسی استانها به عنوان منطقه همگن مورد تحلیل قرار میگیرد که در برخی مطالعات استان آذربایجان شرقی نیز به عنوان یک منطقه مستقل بررسی و نتایج غیر واقعی و غیرواقعی از وضعیت نظام شهری استخراج شده است."